ΑΠΟΨΗ
11 17 ΙΣεπτεμβίου 2016
Ματιές στην πόλη μας
ΑΠΟΨΗ
των Δημητρίου
Νικολούλια - Παναγιώτη
Κωνσταντινίδη
Κόκκινη κλωστή δεμένη , στην ανέμη τυλιγμένη , δώσε κλώτσο να γυρίσει , παραμύθι ν ’ αρχινήσει …
Ακολουθήστε τα βήματά μας σε μια περιήγηση στην πόλη μας , με στάσεις σε σημεία που αναδεικνύουν πτυχές ενός αληθινού παραμυθιού , αυτού της νεότερης ιστορίας της Ιωνίας .
Με αφετηρία της περιήγησής μας την είσοδο της Νέας Σμύρνης από τη Λεωφόρο Συγγρού , τη γνωστή ως Στροφή Νέας Σμύρνης , συναντάμε την Πλατεία Χρυσοστόμου Σμύρνης . Στην πλατεία αυτή βρίσκεται το Άλσος Μικρασιατικής Μνημοσύνης , στο οποίο έχουν τοποθετηθεί μνημεία αφιερωμένα στις χαμένες πατρίδες και στα θύματα της Μικρασιατικής Καταστροφής , καθώς και προτομές προσωπικοτήτων της Νέας Σμύρνης .
Μερικά από αυτά είναι : o Έλληνας πρόσκοπος που φιλοτεχνήθηκε το 1973 από το Βάσο Καπάνταη , ύστερα από αίτημα της Τοπικής Εφορείας Προσκόπων Νέας Σμύρνης , προς τιμήν των προσκόπων που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους στο Αϊδίνι το 1919 . Το Ηρώο των Αρμενίων είναι το μοναδικό στην Ελλάδα μνημείο των Αρμενίων . Το έστησαν οι Αρμένιοι της Ελλάδας το 1979 προς τιμήν των 1.300.000 συμπατριωτών τους που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους το 1915 . Το γλυπτό Σμύρνα είναι φιλοτεχνημένο από τον Βάσο Καπάνταη , εικονίζει μια μάνα και το παιδί της που αγναντεύουν προς τη χαμένη πατρίδα τους , την Ιωνία . Ο Ανδριάντας Χρυσοστόμου Σμύρνης είναι φιλοτεχνημένος από τον Θανάση Απάρτη . Ο Χρυσόστομος ( Καλαφάτης ) ήταν ο τελευταίος μητροπολίτης Σμύρνης . Γεννήθηκε το 1867 στην Τρίγλια Προποντίδας και βρήκε μαρτυρικό θάνατο το 1922 στη Σμύρνη .
Η Προτομή Λεωνίδα Παρασκευόπουλου είναι φιλοτεχνημένη από το Νικόλα . Ο αντιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος ( 1860-1936 ), με καταγωγή από τη Σμύρνη , έλαβε μέρος σε σημαντικά στρατιωτικά γεγονότα της εποχής του . Η Προτομή Ιωάννη Συκουτρή είναι φιλοτεχνημένη από το Γιάννη Παππά . Ο Ιωάννης Συκουτρής ( 1901-1937 ), πασίγνωστος στους φιλολογικούς κύκλους ως ένας εκ των κορυφαίων μεταφραστών έργων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας , ήταν ο επικεφαλής αντιστράτηγος που μπήκε ως ελευθερωτής της Σμύρνης στις 2 Μαΐου του 1919 . Η Προτομή Γεωργίου Χόρτον είναι φιλοτεχνημένη από το Γιάννη Γεωργίου . Ο Γεώργιος Χόρτον ( 1859- 1942 ) διετέλεσε πρόξενος των ΗΠΑ στην Ελλάδα αλλά και στην πόλη της Σμύρνης . Παρών κατά την είσοδο των Τούρκων στη Σμύρνη το 1922 , κινητοποιήθηκε κατά δυνατόν με σκοπό τη διάσωση των Ελλήνων . Η Προτομή Στέλιου Σπεράντζα είναι φιλοτεχνημένη από το Νικόλα . Ο Στέλιος Σπεράντζας ( 1888-1962 ),
γιατρός και λογοτέχνης , με καταγωγή από τη Σίφνο , γεννήθηκε στη Σμύρνη και αποφοίτησε από την Ευαγγελική Σχολή . Με το ψευδώνυμο Απηλιώτης κέρδισε τον πανελλήνιο διαγωνισμό για τη συγγραφή του ύμνου του Πανιωνίου Γυμναστικού Συλλόγου Σμύρνης , έχοντας συμμετάσχει στην επανίδρυση του συλλόγου στην Αθήνα . Η Προτομή Χρήστου Σολομωνίδη είναι φιλοτεχνημένη από το Νικόλα . Ο Χρήστος Σολομωνίδης ( 1897-1976 ), λογοτέχνης και ιστορικός , έγραψε περί τα τριάντα βιβλία νομικού , ιστορικού και λογοτεχνικού περιεχομένου . Θεωρείται ο κατεξοχήν σμυρναιογράφος , καθώς στα βιβλία του διασώθηκαν πτυχές της ζωής της Σμύρνης πριν από το 1922 . Η Προτομή Γιώργου Σεφέρη είναι φιλοτεχνημένη από το Νικόλα . Ο νομπελίστας Γιώργος Σεφέρης ( 1900-1971 ), γεννημένος στη Σμύρνη , υπήρξε από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές του 20ού αιώνα , καθώς και κορυφαίος εκπρόσωπος της Γενιάς του ’ 30 και θεωρητικός της .
Συνεχίζοντας την περιήγηση , συναντάμε το νεοκλασικό κτίριο της Εστίας Νέας Σμύρνης . Ιδρύθηκε το 1930 από Μικρασιάτες πρόσφυγες και περιέχει βιβλιοθήκη με 60.000 τίτλους και μουσειακές συλλογές των Γεωργίου και Ελένης Τσακίρογλου και του Χαρίλαου Χιωτάκη .
Στη συνέχεια κάνουμε μια στάση στην Πλατεία Καρύλλου . Ο Αθανάσιος Καρύλλος ( 1895-1979 ), από το Αδραμύττιο της Μικράς Ασίας , ήταν ο πρώτος αιρετός κοινοτάρχης της Νέας Σμύρνης μετά την ίδρυσή της , το 1934 , και έγινε πρώτος δήμαρχος του Δήμου Νέας Σμύρνης το 1943 .
Συνεχίζουμε στην Κεντρική Πλατεία Νέας Σμύρνης , όπου συναντάμε την αναμνηστική στήλη , την οποία φιλοτέχνησε ο Βάσος Καπάνταης , με τις ανάγλυφες παραστάσεις που συνδέουν τη νέα πόλη με τη μικρασιατική Σμύρνη . Με ύψος δεκαπέντε μέτρα , η στήλη μάς υπενθυμίζει τις ψυχές των χιλιάδων θυμάτων της καταστροφής που υψώνονται προς τον ουρανό
και αποτελεί σύμβολο της μαρτυρικής πορείας του ελληνισμού της Ιωνίας . Κοντά στην έξοδο της Κεντρικής Πλατείας στέκει το Άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου , έργο του Βασίλη Κάρλου .
Βόρεια της πλατείας βλέπουμε το Άλσος Νέας Σμύρνης , έναν πνεύμονα πρασίνου στην καρδιά της πόλης μας , που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1920 . Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα πάρκα της Αττικής και ήταν το πρώτο έργο που έγινε στον προσφυγικό οικισμό του 1924 .
Φτάνοντας στην Πλατεία Ειρήνης , θαυμάζουμε το γλυπτό έργο Ειρήνη του Ηλία Καντζιλιέρη , ο οποίος γράφει σχετικά με αυτό : « Το άγαλμα της Ειρήνης δεν είναι χρήσιμο γιατί μας θυμίζει τα δεινά του πολέμου , αλλά γιατί μας επιβάλλει , αν και όσο το καταφέρνει , την κατάφαση της ζωής , την ομορφιά της ύπαρξης ».
Στη συνέχεια βρισκόμαστε μπροστά στο Μνημείο Ποντιακής Γενοκτονίας , το οποίο
δεσπόζει στην ομώνυμη πλατεία ( παλαιότερα : Πλατεία Αίνου ). Το μνημείο είναι αφιερωμένο στους διωγμούς που υπέστη ο ποντιακός ελληνισμός κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την περίοδο 1919-1923 .
Προχωρώντας και φτάνοντας στην Πλατεία του Φάρου , συναντάμε το Ηρώο εκτελεσμένων στο Φάρο . Στις 9 Αυγούστου του 1944 οι δυνάμεις Κατοχής οργάνωσαν μπλόκο στην περιοχή του Φάρου ( την πιο παλιά συνοικία της Νέας Σμύρνης ), όπου συνελήφθησαν τρεις χιλιάδες πολίτες και έχασαν τη ζωή τους εκατόν δεκατέσσερις πατριώτες .
Προς τα νότια της Πλατείας του Φάρου βρίσκεται Ίδρυμα Απόρων Κορασίδων « Εθνική Στέγη », σύμβολο της παλινόρθωσης του ιωνικού πληθυσμού μετά τον εκπατρισμό του από τη Μικρά Ασία . Ιδρύθηκε ως προσφυγικό ορφανοτροφείο και ως τέτοιο λειτούργησε μέχρι το 1988 . Σήμερα λειτουργεί ως δημοτικός παιδικός σταθμός , ενώ στεγάζει και άλλες δράσεις .
Κατηφορίζοντας προς τα νότια , φτάνουμε στην Πλατεία Σκατζουράκη , τόπο μνήμης των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης .
Προτού φτάσουμε στην Πλατεία Άνοιξης , βρίσκουμε το Μουσείο Ποντιακού Ελληνισμού . Το δημιούργησε η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών και περιέχει κειμήλια προσφορών των Ποντίων : παραδοσιακά γυναικεία ενδύματα και κοσμήματα , αστική οικοσκευή , σπουδαιότατα ιστορικά έγγραφα , πρωτότυπο φωτογραφικό υλικό , σπάνιο ηχητικό υλικό καταγεγραμμένο από το Σίμο Λιανίδη , καθώς και σημαντική βιβλιοθήκη .
Στην Πλατεία Άνοιξης , το 2008 , κατά τις εργασίες τοποθέτησης δικτύου φυσικού αερίου , αποκαλύφθηκαν δύο αρχαίοι κιβωτιόσχημοι τάφοι της κλασικής περιόδου , εκ των οποίων ο ένας ασύλητος .
Αλλάζοντας κατεύθυνση και προχωρώντας προς τα δυτικά όρια της πόλης μας , βλέπουμε το Ιωσηφόγλειο Ορφανοτροφείο . Το ιστορικό αυτό οικοδόμημα χτίστηκε τη δεκαετία του 1920 με έξοδα του Μικρασιάτη τραπεζίτη Χαράλαμπου Ιωσηφόγλου για να φιλοξενήσει τα ορφανά της Μικρασιατικής Καταστροφής , ενώ αργότερα υποδέχτηκε ορφανά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου . Το Ιωσηφόγλειο εξακολουθεί να προσφέρει κοινωνικό έργο έως και σήμερα .
Σε όλη τη διάρκεια της περιήγησής μας ξεχωριστή είναι η παρουσία των εκκλησιών της πόλης μας : της Αγίας Φωτεινής ( Μητρόπολης της Νέας Σμύρνης ), του Αγίου Σώστη , των Αγίων Θεοδώρων , της Αγίας Παρασκευής , του Αγίου Χαράλαμπου , των Αγίων Αναργύρων και του Αγίου Ανδρέα .
Επίκεντρο της πόλης μας είναι ο Πανιώνιος Γυμναστικός Σύλλογος Σμύρνης , ο οποίος προήλθε από τη συνένωση των δύο αθλητικών σωματείων « Ορφεύς » και « Γυμνάσιο » που υπήρχαν στη Σμύρνη .
Ολοκληρώνοντας την περιήγησή μας , θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε το Ψηφιακό Μουσείο Σμύρνης & Νέας Σμύρνης . Το νέο απόκτημα του δήμου μας , που άνοιξε τις πύλες του τον Απρίλιο του 2016 , προσφέρει στους επισκέπτες μια πρωτότυπη ψηφιακή διαδρομή μέσα στο χρόνο , από τη μικρασιατική Σμύρνη μέχρι την απόγονή της στην Αττική .