© thinkstock, Wavebreakmedia Ltd
Η ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Συνδέοντας, δη µ ιουργώντας και διατηρώντας την αξία
Η έννοια της κυκλικής οικονο µ ίας έρχεται να ανταποκριθεί στην φιλοδοξία για αειφόρο ανάπτυξη στα πλαίσια της αυξανό µ ενης πίεσης από την παραγωγή και κατανάλωση των πόρων και του περιβάλλοντος του πλανήτη. Έως τώρα, η οικονο µ ία λειτουργούσε κυρίως σύ µ φωνα µ ε το µ οντέλο « παίρνω-φτιάχνω-απορρίπτω »- ένα γρα µµ ικό µ οντέλο στο οποίο κάθε προϊόν αναπόφευκτα φτάνει στο « τέλος της ωφέλι µ ης ζωής » του.
Πολύτι µ α υλικά χρησι µ οποιούν ται για την παραγωγή τροφί µ ων, την κατασκευή υποδο µ ών και κατοικιών, την παραγωγή καταναλωτικών αγαθών ή την παροχή ενέργειας. Όταν τα προϊόντα αυτά καταναλωθούν ή δεν είναι πλέον απαραίτητα, τότε απορρίπτονται. Ωστόσο, η αύξηση του πληθυσ µ ού αλλά και του πλούτου καθιστά τη ζήτηση για σπάνιες πρώτες ύλες µ εγαλύτερη από ποτέ, και οδηγεί σε υποβάθ µ ιση του περιβάλλοντος. Τα µ έταλλα και τα µ εταλλεύ µ ατα, τα ορυκτά καύσι µ α, οι ζωοτροφές και τα τρόφι µ α, αλλά και το καθαρό νερό και τα γόνι µ α εδάφη έχουν ακριβύνει.
Κάθε χρόνο στην ΕΕ, χρησι µ οποιούνται σχεδόν 15 τόνοι υλικών ανά άτο µ ο, ενώ κάθε πολίτης της ΕΕ παράγει, κατά µ έσο όρο, πάνω από 4,5 τόνους αποβλήτων ετησίως, εκ των οποίων πάνω από το µ ισό καταλήγει σε ΧΥΤΑ. Η γρα µµ ική οικονο µ ία, η οποία βασίζεται αποκλειστικά στην εξόρυξη πόρων, δεν αποτελεί πλέον βιώσι µ η επιλογή 1.
Η µ ετάβαση σε µ ια κυκλική οικονο µ ία προϋποθέτει αλλαγή της εστίασης στην επαναχρησι µ οποίηση, επισκευή, ανανέωση και ανακύκλωση υφιστά µ ενων υλικών και προϊόντων. Ό, τι προηγου µ ένως θεωρούνταν « απόβλητο », µ πορεί να µ ετατραπεί σε πρώτες ύλη.
Η κυκλική οικονο µ ία γίνεται καλύτερα κατανοητή εξετάζοντας τα φυσικά, βιοσυστή µ ατα που λειτουργούν µ ε βέλτιστο τρόπο διότι το καθένα από τα στοιχεία τους εντάσσεται στο σύνολο. Τα προϊόντα σχεδιάζονται µ ε στόχο να εντάσσονται σε κύκλους υλικών, µ ε αποτέλεσ µ α τα υλικά να µ εταφέρονται µ ε τέτοιον τρόπο ώστε η προστιθέ µ ενη αξία να διατηρείται όσο το δυνατόν περισσότερο- ενώ τα υπολει µµ ατικά απόβλητα να προσεγγίζουν το µ ηδέν.
Η µ ετάβαση σε µ ια κυκλική οικονο µ ία απαιτεί τη συ µµ ετοχή και δέσ µ ευση πολλών διαφορετικών ο µ άδων ανθρώπων. Ο ρόλος των υπευθύνων χάραξης πολιτικής είναι να παρέχουν τις βασικές προϋποθέσεις, την προσβλεψι µ ότητα και την αυτοπεποίθηση στις επιχειρήσεις, να ενισχύουν το ρόλο των καταναλωτών, και να ορίζουν πώς οι πολίτες µ πορούν να εξασφαλίσουν τα οφέλη των αλλαγών που πραγ µ ατοποιούνται. Ο επιχειρη µ ατικός κόσ µ ος είναι σε θέση να επανασχεδιάσει ολόκληρες αλυσίδες προσφοράς, µ ε σκοπό την αποδοτικότητα των πόρων και την κυκλικότητα. Μια τέτοια συστη µ ική µ ετάβαση υποστηρίζεται από τις εξελίξεις στις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας, αλλά και από την κοινωνική αλλαγή. Έτσι, η κυκλική οικονο µ ία µ πορεί να δη µ ιουργήσει νέες αγορές που θα ανταποκρίνονται στην απο µ άκρυνση της κατανάλωσης από το παραδοσιακό ιδιοκτησιακό καθεστώς, και την προσέγγισή της στη χρήση, την επαναχρησι µ οποίηση και τον δια µ οιρασ µ ό προϊόντων, συ µ βάλλοντας παράλληλα στην αύξηση και τη βελτίωση της απασχόλησης.
Η Ευρώπη έχει ήδη προετοι µ άσει το έδαφος για αυτή τη µ ετάβαση: µ ια Ευρώπη αποδοτική από πλευράς πόρων είναι µ ία από τις βασικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής Ευρώπη 2020, η οποία συντονίζει δράσεις σε πολλούς το µ είς πολιτικής, ώστε να διασφαλιστεί η αειφόρο ανάπτυξη και η απασχόληση µ έσω της καλύτερης χρήσης των πόρων 2.
Περιβάλλον