ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Το σπήλαιο που περιγράφει ο Πλάτωνας στην Πολιτεία είναι ο κόσμος και οι δεσμώτες εμείς οι άνθρωποι.
Οι σκιές των αντικειμένων είναι τα αισθητά πράγματα, σκιές των όντων που βρίσκονται στον κόσμο των Ιδεών. Οι αλυσίδες, τα δεσμά, είναι οι ηθικές αλυσίδες που δεν αφήνουν τον άνθρωπο να ασχοληθεί με την καλλιέργεια του πνεύματός του και την κατάκτηση της αλήθειας. Ο ήλιος που δεν φτάνει στο εσωτερικό του σπηλαίου είναι το Αγαθόν που αντικρίζουν μόνο όσοι καταφέρουν και ανέβουν προς αυτό.
Τα τείχη, λοιπόν, του Καβάφη, όπως και το σπήλαιο του Πλάτωνα, συμβολίζουν κάθε μορφή υλικής, κοινωνικής, ηθικής, βιολογικής, πνευματικής ή άλλου είδους δουλείας και τυραννίας είτε ατομικής είτε ομαδικής.
Στα Τείχη, όμως, ο ποιητής προσθέτει την ειρωνεία. Ο ποιητής ειρωνεύεται τον έγκλειστο γιατί αφέθηκε να τον φυλακίσουν:
« Α όταν έχτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω ». Έχει ευθύνη, λοιπόν, για την κατάστασή του. Κι ενώ έχει συνείδηση αυτής της κατάστασης, παραμένει αδρανής: « Κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ ».
Γιατί η ποίηση δεν είναι ο τρόπος να μιλήσουμε, αλλά ο καλύτερος τοίχος για να κρύψουμε το πρόσωπό μας.
Μανόλης Αναγνωστάκης( 1925-2005)
Ο ποιητής ειρωνεύεται αυτή την απραξία και τη μοιρολατρική στάση. Είναι πεπεισμένος ότι είμαστε υπεύθυνοι για τη μοίρα μας. Ενώ στον Πλάτωνα ο εγκλεισμός έχει συντελεστεί, είναι μια κατάσταση που διαμορφώθηκε ερήμην των έγκλειστων, στα Τείχη ο εγκλεισμός έγινε παρόντος του έγκλειστου, που παρέμενε αδρανής. Η έλλειψη εγρήγορσης ήταν δική του ευθύνη. Άρα δική του ευθύνη είναι και η απελευθέρωσή του.
ΠΕΡΒΑΝΑ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ Γ1
Υπάρχουν τοίχοι ψηλοί, που δεν αφήνουν να δεις τον ουρανό. Περπατάς δίπλα τους και σε πνίγει το σκοτάδι. Σκοντάφτεις στο τσακισμένο πεζοδρόμιο, κρατιέσαι πάνω τους- θα πέσεις!- τα χέρια σου πληγώνονται, κολλάνε σκόνη και λησμονιά. Τα φυσάς, τα τρίβεις μεταξύ τους, μάταιο. Γιατί υπάρχουν τοίχοι που σκοτώνουν τη μνήμη, όσο κι αν πληγώνεις τα δάχτυλά σου. Στους αρμούς τους φύονται βρύα και λειχήνες – κάποτε και κισσοί. Στην άγρια υφή τους γδέρνεται το τέλος του κόσμου · ματώνουν τα όχι που δεν είπες – κι εκείνα τα ναι, που χάθηκαν κάπου στον δρόμο.
Υπάρχουν τοίχοι που κρύβουν τον ήλιο κι άλλοι που ο ήλιος τούς κρύβεται. Γεμάτοι μπαλώματα και πληγές, σ’ αφήνουν να δεις το μέσα τους, μα ποτέ μέσα απ’ αυτούς...
Υπάρχουν τοίχοι που εγκλωβίζουν τον χρόνο. Αν είχαν στόμα θα έλεγαν τόσες αλήθειες. Αν είχαμε καρδιά θα ακούγαμε τόσες ιστορίες. Υπάρχουν τοίχοι που πέφτουν. Και τοίχοι που γίνονται τείχη. Υπάρχουν τοίχοι που πονάνε( υπάρχουν τοίχοι που με πονάνε). Όμως, υπάρχουν και τοίχοι που κάνουν φωλιές τα πουλιά. Που αφήνουν να φανεί λίγη ομορφιά ακόμη. Στο κορμί τους σκαρφαλώνουνε γιασεμιά, βράδυ στο Μεταξουργείο. Στα ραγίσματά τους ανθίζουνε παπαρούνες, ξημερώματα στην Καισαριανή. Στην σκιά τους ξαποσταίνουνε ασθενείς και ταξιδιώτες. Υπάρχουν τοίχοι γεμάτοι παράθυρα. Σ’ αυτούς οι λέξεις βρίσκουν πάντα καταφύγιο. Η ιστορία βρίσκει πάντα το αύριο. Κι οι ποιητές έναν ώμο να γείρουν και να ονειρευτούν.( Πρέπει απλώς να σταθείς λίγο πιο κοντά)
Μ. Ζ. 2017
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
11
APOTYP-1. indd 11 15 / 06 / 2017 1:48 μ. μ.