Ο επόμενος κρίσιμος παράγοντας που θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα τον χαρακτήρα των δύο αυτών επαναστάσεων είναι το πώς υλοποιήθηκαν οι ιδέες του Ουμανισμού και του Ανθρωπισμού , που άνθησαν κατά την εποχή της Αναγέννησης και επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τους ηγέτες της Ελληνικής και της Αμερικανικής Επανάστασης . Αυτές οι επαναστατικές ιδέες ήταν η κινητήρια δύναμη για τις αλλαγές στα πολιτεύματα των βασιλείων της Δύσης και έστρεψαν σιγά-σιγά την Ευρώπη μακριά από τις απαρχαιωμένες αρχές της Μεσαιωνικής Ευρώπης . Οι Αμερικανοί ηγέτες της Επανάστασης ασπάζονταν τις ιδέες της Αναγέννησης και τις εφάρμοσαν με τη δημιουργία της πολιτείας . Εδώ φαίνεται και ένα κρίσιμο στοιχείο της « ιδεολογίας » των Ελλήνων . Η Ελληνική Επανάσταση ενώ επιχείρησε να μεταφέρει τις ιδέες και τις αξίες του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού διαφέρει σε πάρα πολλά σημεία με τα ιδεολογικά πλαίσια της Αμερικανικής και Γαλλικής Επανάστασης . Υπήρχαν μεν ο φιλελευθερισμός , η δημοκρατία και η αυτοδιάθεση των λαών ως κοινοί στόχοι μεταξύ των επαναστάσεων , αλλά ο ελληνικός λαός στην επαναστατική περίοδο κατά κύριο λόγο δεν ασπαζόταν τις ίδιες αντιλήψεις με τα δυτικά έθνη σε πολλά άλλα κοινωνικά θέματα .
Ολοκληρώνοντας την προσέγγιση των σπουδαίων αυτών επαναστάσεων , αντιλαμβανόμαστε ότι η επιτυχία της Επανάστασης έδωσε στους Αμερικανούς την ευκαιρία να δώσουν νομική μορφή και έκφραση στα πολιτικά τους ιδεώδη , όπως εκφράζονται στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας . Ενώ οι δεκατρείς αρχικές αποικίες μεταμορφώνονταν σε κράτη και προσαρμόζονταν στις συνθήκες της ανεξαρτησίας , οι νέες Κοινοπολιτείες αναπτύχθηκαν στην απέραντη έκτασή της . Αντιθέτως το νεοσύστατο ελληνικό κράτος είχε αρχικά πολύ περιορισμένη έκταση . Η Ελλάδα δεν είχε σε καμία περίπτωση την εκκίνηση που είχε η Αμερική , η οποία χτίστηκε πάνω σε ακμάζουσες πόλεις όπως η Βοστώνη και η Νέα Υόρκη , και το συγκεντρωτικό κράτος που δημιούργησαν αρχικά οι Βαυαροί απεσταλμένοι και έπειτα οι Έλληνες κυβερνήτες δεν έμοιαζε σε καμία περίπτωση στο Αμερικανικό κράτος , όπου η κάθε Πολιτεία είχε μεγάλη αυτονομία . Εδώ , φαίνεται για μία ακόμη φορά η έντονη αντίθεση στη φυσιογνωμία που είχαν Αμερικανοί και Έλληνες πολίτες , νομοθέτες και πολιτικοί , ενώ αποδεικνύονται οι διαφορές που σχετίζονται με το πώς ασπάστηκε ο κάθε λαός τις ιδέες του Διαφωτισμού .
Από τον Ροβεσπιέρο στον Κολοκοτρώνη
ΖΉΣΙΜΟΣ ΚΑΛΑΡΡΎΤΗΣ Β1
« Ἡ Γαλλικὴ ἐπανάστασις καὶ ὁ Ναπολέων ἔκαμε , κατὰ τὴν γνώμην μου , νὰ ἀνοίξῃ τὰ μάτια τοῦ κόσμου . Προτήτερα τὰ ἔθνη δὲν ἐγνωρήζοντο , τοὺς βασιλεῖς τοὺς ἐνόμιζαν ὡς θεοὺς τῆς γῆς , καὶ ὅτι καὶ ἄν ἔκαμναν , τὸ ἔλεγαν καλὰ καμωμένο ». Έτσι γράφει για την Γαλλική Επανάσταση ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματά του . Και ενώ θα ήταν ανακριβές να θεωρήσουμε την Ελληνική Επανάσταση αντιγραφή της Γαλλικής , είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι ιδέες και τα γεγονότα της Γαλλικής Επανάστασης επηρέασαν τους Έλληνες σε τέτοιο βαθμό , που , εάν η Γαλλική Επανάσταση δεν είχε προηγηθεί , η Ελληνική ίσως να μην συνέβαινε ποτέ – τουλάχιστον όχι με τη μορφή που συνέβη .
Καταρχάς , είναι αυτονόητο ότι η Γαλλική Επανάσταση δεν ξεκίνησε χωρίς κάποιο ιδεολογικό υπόβαθρο – οι ιδέες των Γάλλων επαναστατών ήταν αυτούσιες οι ιδέες του Διαφωτισμού , ο οποίος έφτασε στο αποκορύφωμά του στη Γαλλία της προεπαναστατικής και επαναστατικής περιόδου . Αντίστοιχα , οι Έλληνες « Δάσκαλοι του Γένους » επηρεάστηκαν σημαντικά από τον Διαφωτισμό και τις ιδέες της εθνικής απελευθέρωσης , της δημοκρατίας και της ισονομίας . Ιδιαίτερα ο Αδαμάντιος Κοραής , ο οποίος έζησε την Γαλλική Επανάσταση , προσπάθησε να προβάλει όχι μόνο τις αξίες του Διαφωτισμού , αλλά και το αίτημα για μόρφωση του λαού . Αλλά , πρακτικά , όλοι οι διανοούμενοι που πήραν μέρος στην Ελληνική Επανάσταση επηρεάστηκαν από τον Διαφωτισμό : ο Ρήγας Φεραίος ήθελε να περάσει τις αξίες του ανθρωπισμού στους υπόδουλους Έλληνες , ενώ η Φιλική Εταιρία , όσο κι αν πρόβαλλε την Ρωσική Αυτοκρατορία και τον ρόλο που αυτή υποτίθεται ότι θα διαδραμάτιζε στην απελευθέρωση της Ελλάδας , έμοιαζε περισσότερο με γαλλική επαναστατική λέσχη παρά με φιλορωσικό οργανισμό . Διότι αυτό που οι περισσότεροι ξεχνούν είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι είχαν ιδέες πολύ ριζοσπαστικές για την Ελλάδα της εποχής . Ήθελαν ένα πλήρως ανεξάρτητο ελληνικό κράτος , που θα
200 ΧΡΌΝΙΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΕΠΑΝΆΣΤΑΣΗ
07