Ο Πίκερσγκιλ δεν περιορίστηκε στην παρατήρηση.
Αποφάσισε να κάνει κάτι γι’ αυτό: Να φωτογραφίσει
τους ανθρώπους χωρίς τις ηλεκτρονικές τους συσκευές.
Οι φωτογραφίες δεν έχουν υποστεί καμία
επεξεργασία και τα κινητά δεν έχουν αφαιρεθεί με
Photoshop. Έτσι, ζήτησε από τους ανθρώπους να
κρατήσουν ίδια τη στάση και το βλέμμα τους, καθώς
τους έπαιρνε από το χέρι τα κινητά. Και μετά τους φωτογράφισε.
«Είναι μια αναπαράσταση σκηνών που βλέπουμε
καθημερινά», λέει: «Έχουμε μάθει να διαβάζουμε την
έκφραση κάποιου όπως είναι συγκεντρωμένος στο
κινητό του. Οπότε, ακόμα κι όταν το ίδιο το κινητό
απουσιάζει, είναι σαν να το βλέπουμε να παίρνει μορφή
στα χέρια του».
Είναι μια προσέγγιση που δείχνει πώς οι άνθρωποι
μάθαμε να βλέπουμε και να ερμηνεύουμε ο ένας τον
άλλον, με τρόπους που εξαρτώνται από τη συσκευή
που κρατάμε στα χέρια μας. Το πρότζεκτ του Πίκερσγκιλ
δεν είναι μόνο για την αποξένωση. Είναι για τον
νέο τρόπο αντίληψης, ερμηνείας, ακόμα και φυσικής
υπόστασης που έχουμε οι άνθρωποι στην εποχή των
κινητών.
Λυδία Φουρλιά
1984
20
ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΑ
Το 1984 είναι το πρώτο στην ιστορία δυστοπικό μυθιστόρημα, το οποίο έγραψε ο Τζορτζ
Όργουελ μόλις το 1949. Η ιστορία εκτυλίσσεται στο τότε μελλοντικό έτος 1984, σε μια διαφορετική
«εκδοχή» του κόσμου μας. Στο σύμπαν του Όργουελ επικρατεί ένα απολυταρχικό
καθεστώς, το οποίο έχει επιβάλλει Το Κόμμα (όπως συχνά αναφέρεται), ονόματι Μεγάλος
Αδερφός (Big Brother). Το κόμμα έχει απαγορέψει, και ουσιαστικά προσπαθεί να καταστρέψει,
κάθε μορφή ελεύθερης σκέψης και βούλησης. Ασκεί συστηματικά προπαγάνδα, σε σημείο να
παραποιεί συνεχώς την ιστορία ανάλογα με το τι είναι συμφέρον εκείνη τη στιγμή καθώς και
να καταργεί πλήρως λέξεις και έννοιες.
Ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, ο Ουίνστον Σμιθ, είναι ένας υπάλληλος που εργάζεται
στο τμήμα παραποίησης παρελθόντων περιστατικών. Ο Ουίνστον συνειδητοποιεί σε
κάποιο βαθμό τις ενέργειες του Κόμματος και προσπαθεί να αντισταθεί στο καθεστώς του.
Άθλος, βέβαια, αδύνατος, αφού το Κόμμα έχει ασχοληθεί ενδελεχώς με μεθόδους κατάπνιξης
οποιασδήποτε αντιτασσόμενης φωνής.
Μπορούμε να εξετάσουμε το 1984 σε πολλά διαφορετικά επίπεδα, αλλά ένα από τα βασικά
θέματα που πραγματεύεται το συγκεκριμένο μυθιστόρημα είναι η δυσκολία επικοινωνίας που
συνεπάγεται ένα απολυταρχικό σύστημα. Σε πάρα πολλά σημεία κατά την εξέλιξη της πλοκής,
παρατηρούμε τον πρωταγωνιστή να πασχίζει να επικοινωνήσει με τους ομοϊδεάτες του και να
μη μπορεί. Λογικό βέβαια, καθώς διαφωνούσε με το αλάθητο και τις αυθαιρεσίες του Κόμματος.
Για να έρθει σε επαφή –ουσιαστική επαφή- με τους γύρω του, πρέπει να χρησιμοποιήσει
στην καλύτερη των περιπτώσεων συνθηματική γλώσσα, και στη χειρότερη να αρκεστεί σε
χειρονομίες, νεύματα και βλέμματα.
Εύκολα γίνεται κατανοητό, ότι η έλλειψη αυτή της επικοινωνίας έχει σοβαρές
επιπτώσεις στη ψυχολογία και την ψυχοσύνθεση των ηρώων. Δεν είναι
λίγες οι φορές που ο πρωταγωνιστής αμφισβητεί τον εαυτό του. Συχνά
αναρωτιέται εάν είναι αλήθεια ο μόνος που έχει επίγνωση της κατάστασης,
καθώς δεν έχει κανέναν τρόπο να επιβεβαιώσει ότι κάποιος συμφωνεί μαζί
του. Επίσης φοβάται ότι έχει άδικο για το Κόμμα, ότι τρελαίνεται που στηλιτεύει
το σύστημα. Όλα αυτά τον κατακλύζουν με ένα τρομερό αίσθημα
απελπισίας.
Μέσα, λοιπόν, από την εξέλιξη της πλοκής διαφαίνεται η καίρια σημασία
της επικοινωνίας. Αυτή δεν αποτελεί απλώς ένα μέσο συνεννόησης, αλλά
συμβάλλει με μοναδικό τρόπο στη διαπροσωπική επαφή. Όπως φαίνεται
και στο 1984, η επικοινωνία είναι ένα μοναδικό κομμάτι της ανθρώπινης
εμπειρίας και, αν κάποιος τη στερηθεί, οι συνέπειες είναι τραγικές.
Εβελίνα Παπαδοπούλου