3
Antalya’nın batısındaki Sarıkaya Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS)’nda pek alışılmamış bir insan-etobur çatışmasına karşı çözüm geliştirmek amacıyla 2016’da Doğal Kaynak ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Derneği (DoğaDer) tarafından başlatılan Sarıkaya Vaşak Projesi geçtiğimiz aylarda tamamlandı. Projenin başlamasından 1 yıl önce DoğaDer’in Sarıkaya YHGS etrafındaki köylerde yaptığı önçalışmada köylülerin bölgedeki vaşakların sahadaki yaban keçilerine zarar verdiğini düşündükleri ve bu kedi türüne karşı son derece negatif bir tutum içinde oldukları belirlenmişti.
Ne yazık ki, bu çatışmanın nedenleri Türkiye’deki bütün YHGS’lerde yıllardır yürütülen av turizmi uygulamalarına dayanıyordu. Türkiye’de her yıl devlet tarafından YHGS’lerde yaptırılan av turizminden elde edilen gelirin yarısı sahanın etrafındaki köylerin tüzel kişiliklerine paylaştırılıyor. Köylülerin doğal alanları koruması amacıyla geliştirilen uygulama sayesinde yaban keçilerinin sayıları son yıllarda artmışsa da kaçak avcılığın tamamen önüne geçilemedi. Öyle ki, eski ve etkisiz yöntemlerin bile bile uygulanması sonucu devam eden kaçak avcılık bazı koruma alanlarında yaban keçilerinin sayılarını büyük oranda azaltmıştı. Yanlışa yanlış ekleyip hem köylüler, hem de Tarım ve Orman Bakanlığı’nın görevlileri bilinçsizce yaban keçilerindeki azalmanın nedenlerinden biri olarak etoburlar göstererek vaşak ve kurtları “zararlı türler” kabul ettiler.
Ekosistemler için kilit türler olan büyük etoburları zararlı olarak adlandırmak ciddi bir sorun. Bu sorunun çözümü için başlatılan Sarıkaya Vaşak Projesi çoğu insan-etobur çatışmalarında yapıldığı gibi köylüleri ve bakanlık personelini doğrudan bilinçlendirmeye çalışmak yerine, aslında vaşakla hiç ilgisi olmayan dolaylı bir yöntem izledi. Hem köylülerin, hem de bakanlık personelinin temel sorunu kaçak avcılığı sonlandırmaya odaklanan proje ilk aşamada köylüler ve bakanlık personelinden oluşan bir ekip kurdu. Sahada kaçak avcıların kullanabileceği patikalar bölgeyi çok iyi bilen köylüler sayesinde belirlendi ve proje kapsamında fotokapanlar satın alındı. Bu cihazlar bakanlığın sağladığı 4x4 araçlar sayesinde alana gidilerek köylülerin gösterdiği patikalara yerleştirildi. Arazide hem köylülere, hem de bakanlık personeline bir patikaya fotokapanların nasıl yerleştirilmesi gerektiği, makinaların ayarlarının nasıl yapıldığı anlatıldı. Fotokapanlar düzenli aralıklarla köylüler, bakanlık personeli ve proje ekibinden oluşan ekiplerce kontrol edilerek bilgiler pekiştirildi. Bütün bu çalışmalar gizlice yapıldı.