İntifa hakkı ve
istasyonlarımızdaki durum
ürk Medeni Kanunu’nun 794. Maddesi’ne göre
İntifa Hakkı ‘İntifa hakkı, taşınırlar, taşınmazlar,
haklar veya bir malvarlığı üzerinde kurulabilir.
Aksine düzenleme olmadıkça bu hak, sahibine,
konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlar’ şeklinde
düzenlenmiştir.
Tam Kullanma Hakkı da diyebileceğimiz İntifa Hakkı,
sahibine başkasına ait bir mal ve-veya hak üzerinde
istediği gibi ve sınırsız olarak yararlanma ve kullanma
hakkı vermektedir. Bu hak sahibi malı sınırsız olarak
kullanmakta iken bu hakkı veren kişide malın sadece
çıplak mülkiyeti kalmaktadır.
İntifa Hakkı ağırlıklı olarak gayrimenkuller için
kullanılmaktadır. Ancak Leasing sözleşmeleri gibi menkul
mallar üzerinde de başkası lehine kullanma hakkı
verilebilir. Birebir uymasa bile İntifa Hakkını Kiralama
hakkını daha genişletilmiş bir hali olarak anlatmak
sanırım uygun olacaktır.
İntifa hakkının gayrimenkuller üzerinde sıklıkla
kullanılmasının en önemli sebebi bu hakkın tapuya şerh
olarak verilebilmesi ve 3. kişilere karşı ileri
sürülebilmesidir. İntifa hakkı bulunan bir taşınmazı satın
alan 3. kişi ‘Ben bu intifa hakkını tanımıyorum’ ve-veya
‘Ben yeni malik olduğum için intifa hakkını
sonlandırıyorum’ deme hakkına ve yetkisine sahip
değildir. İntifa hakkı bulunan bir gayrimenkul satıldığında
intifa hakkı aynen devam edecektir.
İntifa hakkının günümüzde sıklıkla kullanıldığı bir yer de
mirasla ilgilidir. Eşlerden birinin vefat etmesi halinde
eşlerin birlikte oturduğu evi diğer eş ölünceye kadar
kullanabilmektedir. Bu hak da bir nevi intifa olarak
değerlendirilebilir.
İntifa hakkı süresinin sona ermesinde, intifa hakkı
sahibi gerçek kişi ise ölmesi halinde, tüzel kişi ise tüzel
kişiliğin son bulması halinde sona erecektir.
T
Av.Gök an
h
OTUR UN
S
HUKUK
hu uk@vi is as on.com
k
p t y
İlk bakışta ana dağıtıcının ve bayinin serbest piyasa
şartlarında karşılıklı anlaşarak yaptıkları bu uzun süreli
birliktelik normal gözükse de detaylı olarak bakıldığında
bu kadar uzun süreli yapılan sözleşmeler piyasadaki
rekabeti engellemekte, bayileri ana dağıtıcıya uzun süreli
olarak mahkum etmektedir. Uzun süreli intifa sözleşmeleri
sayesinde ana dağıtıcı çok güçlü bir duruma geçmekte,
istediği zaman ve şartlarda bayilik sözleşmesinin
yinelenmesini sağlamaktadır. Bu durumda ticaretin ve
serbest piyasanın eşitliği bozulmakta ve ana dağıtıcı
lehine haksız bir rekabet oluşturmaktadır.
Yeni sözleşmeler hayırlı olsun
Bu durum süreç içerisinde dava konusu edilmiştir.
2008 ve önceki mahkeme kararlarında intifa hakkının ve
bayilik sözleşmesinin ayrı ayrı işlemler olduğu bu
nedenle tarafların istediği süreli ve istediği uzunlukta intifa
hakkı tesis edebilecekleri şeklinde kararlar verilmiştir.
Hukuki anlamda ve ilk bakışta sözleşme serbestisi ve
işlemlerin ayrı ayrı olması anlamında doğru sayılabilecek
bu karar özünde aynı içerikli ve birbiri ile bağlantılı olan
sözleşmelerin ayrı sayılması ve bayi aleyhine haksız
rekabet oluşturması nedeniyle hatalı idi. Gerçekten
yukarıda değindiğim gibi işin özüne ilişkin yapılan
incelemenin ve yargılamanın ardından Danıştay 13.
Hukuk Dairesi 2006/1604 Esas ve 13/05/2008 tarih
2008/4196 Karar sayılı kararı ile bayilik sözleşmesi ile
intifa hakkı sözleşmesinin birbiri ile bağlantıyı ve dikey
işlem olarak değerlendirilmesinin gerektiğine
hükmetmiştir.
Bu Danıştay kararının ardından Rekabet Kurumu
18/09/2005 tarihinden önce imzalanmış olan intifa hakkı
sözleşmelerinin 18/09/2010 tarihinde son bulacağını,
sonraki tarihli sözleşmelerin ise imza tarihine 5 yıl
eklenmesi ile bulunacak tarih itibariyle sözleşmenin son
bulacağını kararlaştırmıştır.
Piyasadaki rekabeti engelliyor
Bu kararın ardından ana dağıtıcı firmaların uzun süreli
Petrol istasyonlarımızla ilgili olarak ise ana dağıtıcı ile intifa hakkı sözleşmeleri hükümsüz kalmıştır. Bu
hükümsüzlüğün ardından ana dağıtıcı firmalar kendileri
bayiler arasında birden fazla hukuki işlem ile bayilik
ile anlaşmaya ve yeni sözleşme yapmaya yanaşmayan
ilişkisi kurulmaktadır. Ana dağıtıcı petrol istasyonunun
bayilerle ilgili olarak tazminat davası açmışlardır. Bu yolla
bulunduğu gayrimenkulü kiralamakta veya intifa hakkı
kurmaktadır. Ardından bir de bayi ile ana dağıtıcı arasında bayilerle yeni sözleşme yapma yoluna gitmeyi
denemişlerdir.
bayilik sözleşmesi yapılmaktadır.
Ancak Yargıtay intifa hakkını Rekabet Kurumu ve
Ana dağıtıcılar intifa hakkının tapu kütüğüne şerh olarak
Danıştay’ın kararı doğrultusunda son bulduğunu bu
verilmesi, 3. kişilere karşı ileri sürülebilmesi nedeniyle
nedenle tazminat isteminin haksız olduğuna
intifa hakkı almayı, kira vb. diğer uygulamalara tercih
etmektedir. Böylece bayi Petrol Piyasası Kanunu’na göre hükmetmiştir.
Bu kararların ardından akaryakıt ve bayilik sisteminde
alm