¢
C≤rj · T +
` Äø ± s ¡| ü ⁄ πøX¯esêE
Ç {° e \ nyÓT ] ø ± > ∑ ÷& ÛÉ # ê ] dü + düú ôd + Á≥˝Ÿ Ç + f …* C … Hé ‡ @ C … ì ‡ ( dæ . ◊ . m ) es ¡ ˝Ÿ ¶ bòÕ ´ ø˘ º‡ ãTø˘ ‘ êC≤ dü + ∫ø ˝À £ $ X¯ « Væ≤ +< ÷ ä | ] ü wü ‘, Y ã » s ¡+> < ∑ äfiŸ dü + düú \ qT rÁeyê < ä dü + düú \ T >± ù | s = ÿq & É + yê ] ne >± Vü≤Hê sêVæ≤ ‘·´+ e ÷ Á ‘· y˚T ø ± ø £, | üø £ åbÕ ‘· < Û√s ¡ DÏ ‘ √ ≈ £ L & ÉTø = qï < äTÁwüŒ # ês ¡+ ≈ £ L & Ü .
50 \ ø £ å \ eT +~ ø £ sƒ√s ¡ | ü ] ÁXēT # ˚j · T > ∑ *– q düuÛÑT ´\ T ø £*– q X¯øÏÔe +‘· yÓTÆq j · TTe≈ £ î \ dü + düú ã » s ¡+> < ∑ äfiŸqT ø £\ T | ⁄ ü ≈ îì £ düTe ÷ s T ¡ ø√ { Ï eT +~ øÏ ô |’>± düuÛÑT ´\ T ø £*– q dü + düú $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y ($ ôV≤ # Y | æ ). Ç ~ düHê ´ düT \, ÁãVü≤à # ês ¡ T \ kÕs ¡< ´+ ä ∏ ˝À Ç | üŒ { πø Ï ùdyê , düTs øå ¡ ±, dü + kÕÿsY e +{ Ï \ øå ±´\‘ √ < ˚X¯ + ˝Àì e +< äø√≥ ¢ eT +~, Ç ‘· s ¡ < ˚XÊ \ ˝À J $ düTÔqï düTe ÷ s ¡ T eTs = ø £ 25 ø√≥ ¢ eT +~ Væ≤ +< äTe ⁄\ dü + πøåeT + ø√dü + | üì # ˚düTÔqï ~. Væ≤ +< ä ÷ düe ÷» eTT˝À n +‘· sê “¤> ∑yÓTÆq uÖ < ä∆ , C …’ q , dæ≈ £ îÿ , XÊπøÔj · T , >± D≤ | ü ‘·´, kÂs ¡, XË ’ e , yÓ ’ wüíe yÓTT < ä˝ q ’…
$$< äÛ
Äsê < äHê Û | < ü ‘· ∆ ä T \ T ne \+_ düTÔqï yês ¡+< ä ] ø ° ˇø £ y˚ ~ ø £>± | üì # ˚düTÔqï ~.
Ç | üŒ { ÏøÏ 54 dü + e ‘·‡ sê \ ÁøÏ ‘·+ eTT + u …’ ˝Àì kÕ + B | üì ÄÁX¯eT + ˝À kÕ «$ T ∫qàj ·÷ q +< ä n < Ûä ´ ø £ å ‘· q $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y ÁbÕs ¡+ uÛÑyÓTÆ +~. sêÁw ”º j · T dü « j · T + ùdeø £ dü +| òtT ~« rj · T düsY dü +| òüT # ê \ ≈ £ î \ T | üP » ˙j · T e ÷< Ûäe dü < ë • e > √fi¯ «\ ÿsY $ X ‚ wü ø £ �wæ ø ± s ¡ D +>± ÄHê & ÉT nÁ > ∑ > ∑DT ´ ˝ …’ q C …’ qeTTì , dæKTâ kÕ + Á | ü < ëj · T ô |< ä ›\ T e ÷ dü º sY ‘ êsêdæ +>¥, uÖ < ä∆˝≤e ÷\ T , < ˚X¯ + ˝Àì Hê \ T > ∑T X¯ + ø £ s ¡ |” sƒê \ ≈ £ î n ~ Û | ü ‘· T˝ …’ q X¯ + ø £ sê # ês ¡ T ´\ T , eT < Ûë «# ês ¡ T ´\ T , sêe ÷ qTC≤ # ês ¡ T ´\ T .. Ç˝≤ < ˚X¯ + ˝Àì Ä < Ûë ´‹ àø £ > ∑Ts ¡ Te ⁄\+< äs ¡÷ ˇø £# √≥ ø £* dæ , Á | ü | ü +#·+ ˝Àì Væ≤ +< äTe ⁄\+< ä ] ø ° y˚ ~ ø £>± $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ YqT ÁbÕs ¡+_ Û +# ês ¡ T . Ms ¡+‘ ê < ˚X¯ + ø√dü +, düe ÷»+ ø√dü + düs ¡« dü «+ ‘ ê ´> ∑ + # ˚dæqyês ¡ T . M ] Ä < Ûä « s ¡´+ ˝À ÁbÕs ¡+ uÛÑyÓTÆq $ ôV≤ # Y | æ Hê { Ï qT +& ç Á | ü »\ T @ ø £ yÓTÆ < ˚XÊìï , < Ûäsêàìï ø ± bÕ & ÉTø√yê \ ì | æ \ T | ü ⁄ ìdü ÷ Ô edüTÔqï ~.
$ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y 1966˝À Á | üj ·÷> ∑ sêCŸ˝À , 1968˝À ø £ sêí≥ø £ ˝Àì ñ & ç | æ˝À < ˚X¯ + ˝Àq ÷, Á | ü | ü +#· yê ´| üÔ +>± $ düÔ ]+ ∫ ñqï Væ≤ +< äTe ⁄\+< ä ] ì @ ø £+ # ˚j · T & ÜìøÏ Á | ü | ü +#· Væ≤ +< ä ÷ düy˚Tàfi¯Hê \ T ìs ¡« Væ≤ + ∫ +~. s√E \ ˝ÀH˚ 50 < ˚XÊ \ qT +& ç 25 y˚ \ ≈ £ î ô |’>± Á | ü ‹ ì < ÛäT \ T á düy˚Tàfi¯Hê \ ˝À bÕ˝ § ZHêïs ¡ T . á düuÛÑ \ ˝ÀH˚ y˚ \ dü + e ‘·‡ sê \ T >± eT ‘· < äTs ¡ Vü≤ + ø ± s ¡ T \ |”& Éq≈ £ î > ∑T ¬ s ’ q uÛ≤s ¡‘· Á | »\ ü qT < ›•+ ˚ ∫ yê ] dü + πøåeT +, ◊ø £´‘· ø√dü + nH˚ø £ dü + düÿs ¡ D \ T # ˚ | ü { Ï º, rsêàHê \ T # ˚XÊs ¡ T . eT ‘· e ÷] Œ & ÉT \ ≈ î £ n & ÉT ø ¶ ≥ £ º y˚j ·÷\ ì — á < ˚X¯ Ä < Ûë ´‹ àø £‘· ≈ î £ , e ´ ekÕj ·÷ ìøÏ Ä < Ûës yÓTÆq ¡ > √e ⁄\ qT s ¡ øÏå +#· Tø√yê \ ˙ — Äsê < ÛäHê | ü < ä∆ ‘· T \ T , ≈ £ î˝≤ \ T @ yÓ ’ Hê Væ≤ +< äTe ⁄\+‘ ê ◊ø £´+>± ñ +& Ü \ ì | æ \ T | ü ⁄ ì # êÃs ¡ T . < ëì˝À uÛ≤ > ∑ +>± H˚ ôV ’ ≤ +< äyê ' k˛ < äsê düπs « - q Væ≤ +< äT ' | ü ‹‘ √ uÛÑy˚ ‘ Y ˆ ( Væ≤ +< äTe ⁄\+< äs ¡÷ düe ÷ qy˚T , @ Væ≤ +< äTe ⁄
| ü ‹‘· T & ÉT ø ±& ÉT ), eTeT Bøå ± Væ≤ +< äT s ¡ ø £ å , eTeT eT + Á ‘·+ düe ÷ q ‘·
( Hê Bø £ å Væ≤ +< ä ÷ düe ÷» s ¡ ø £ åD , Hê eT + Á ‘·+ düe ÷ q ‘· qT kÕ ~ Û +#·& É +) n + ≥ ÷ < ˚X¯ + ˝Àì n + ≥sêì ‘· q + ô |’ j · TT < ä∆ + Á | üø £{ Ï +# ês ¡ T . j · TT < ä∆ ÁbÕ ‹| ü ~ ø £ q < ˚X¯yê ´| üÔ +>± kÕ « MTJ \ T | üs ¡´ ≥q \ T »] bÕs ¡ T . @ ø £‘ ê « ìï Á | üuÀ ~ Û +# ês ¡ T . düeTs ¡ dü ‘· qT kÕ ~ Û +# ê \ ì Á | ü »\ ≈ £ î uÀ < Ûäq \ T # ˚XÊs ¡ T . < ëì ø ± s ¡ D +>± < ˚X¯ + ˝À # ê˝≤ Á | üuÛ≤e + ø £ qã & ç +~.
Á | ü »\ eT < Ûä ´ ◊ø £´‘· qT kÕ ~ Û +#·& ÜìøÏ 1980 < äX¯ø £+ ˝À @ ø ±‘· à ‘ ê j · T »„+ ù | s ¡ T ‘ √ 12 ø√≥ ¢ eT +~ Á | ü »\ qT ø £*| æ ª y˚TeT +‘ ê uÛ≤s ¡‘· e ÷‘· dü +‘ êq +, y˚TeT +‘ ê uÛ≤s ¡ rj · TT \+, y˚wü +, uÛ≤wü , Äsê < ÛäHê | ü < ä∆ ‘· T \ T , ≈ £ î˝≤ \ T y˚ ¬ s ’ Hê n +< äs ¡+ ˇø ÿfÒμ £ nH˚ uÛ≤yêìï Á | »\ ü eTqdüT \ ˝À ì +| { ü ≤ìøÏ $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y > ∑ +>± e ÷‘·, uÛ≤s ¡‘· e ÷‘· $ Á > ∑Vü ‰\‘ √ < ˚X¯ + q \ TeT ÷\ ˝≤ s ¡< ∏äj ·÷ Á ‘· qT ìs ¡« Væ≤ + ∫ +~.
$ ôV≤ # Y | æ ø ± s ¡´+
Á | | ü +#· ü yê ´| +>± Ô ü 56 < ˚XÊ \ ˝À $ ôV≤ # | Y æ ‘· q ø ± sê ´ ìï ìs ¡« Væ≤düTÔqï ~. eTq < ˚X¯ + ˝Àì 42 ÁbÕ +‘ ê \ ˝À , 1033 õ˝≤ ¢\ ˝À $ düÔ ]+ ∫ , 75 y˚ \ dü $ T ‹\ T @ sêŒ≥T # ˚dæ , Çs ¡ yÓ ’ ˇø £ ÿ y˚ \ düú˝≤ \ ˝À dü ‘·‡+>¥ ìs ¡« Væ≤dü ÷ Ô dü + kÕÿsêìï Á | üuÀ ~ ÛdüTÔqï ~.
52,465 eT +~ dü + jÓ ÷» ≈ £ î \ T , 35 \ ø £ å \ ≈ £ î ô |’>± düuÛÑT ´\ T ø £*– q ã » s ¡+> ∑ < äfiŸ — Çs ¡ yÓ ’ y˚ \ ≈ £ î ô |’>± eTVæ≤fi≤ dü + jÓ ÷» ≈ £ î \ T , ◊ < äT \ ø £ å \ ≈ £ î ô |’>±
eTVæ≤fi≤ düuÛÑT ´\ T ø £*– ñqï ~.
$ ôV≤ # Y | æ < ˚X¯ + ˝À 65 y˚ \ ≈ £ î ô |’>± @ ø £ ˝Ÿ bÕsƒ ¡ XÊ \\ T ìs ¡« Væ≤düTÔqï ~. Ç | üŒ { Ïπø e ÷ s ¡ TeT ÷\ Á >± e ÷\ ˝À Çs yÓ ¡ ’ ◊ < äT \ ø \ å £ ≈ î £ ô |’>± $< ë ´ s Tú ¡ \ ≈ î£ $< ë ´ ãT < äT∆ \ T H˚ ] Œq #·] Á ‘· $ X¯ « Væ≤ +< ÷| ä ] ü wü ‘ ~. Y
ù |< ä $< ë ´ s ¡ Tú \ ≈ £ î e +< ä \ dü + K ´ ˝À Äyêdü $< ë ´\ j ·÷\ T , nHê < Ûä X¯s ¡ D≤ \ j ·÷\ T , y˚˝≤ ~ eT +~ sê \ T , 352 πø + Á < ë˝À ¢ > √ Ä < Ûë ]‘· edüTÔe ⁄\ ‘· j ·÷ Ø • ø £ åD πø + Á < ë \ T ìs ¡« Væ≤düTÔqï ~.
8 y˚ \ eT +~ Äs√ > ∑ ´ ø ± s ¡´ ø £ s ¡ Ô \‘ √ 186 ∫øÏ ‘ ê ‡ πø + Á < ë \ T ìs ¡« Væ≤dü ÷ Ô ñ∫ ‘· yÓ ’< ä ´+ n +~ düTÔqï ~. 2 y˚ \ eT +~ ø £< ∏ëø ± s ¡ T \ T e ÷ s ¡ TeT ÷\ Á >± e ÷\ ˝À | üP ] > ∑T & çôd \ eT < Ûä ´ q | üs ¡´{ Ïdü ÷ Ô Á | ü »\ ˝À dü + kÕÿsêìï Á | üuÛÀ ~ düTÔHêïs ¡ T .
Á | ü »\ ø £ cÕ º\ T rs ¡ Tdü ÷ Ô ..
< ˚X¯ + ˝À ø £ cÕ º\ T e∫ÃHê , ø £ s ¡ Ty = ∫ÃHê , ø £& É * ô |’ ø = ∫ÃHê , Vü ‰ Vü ‰ ø ± sê \ T # ˚düTÔqï » qT \ ≈ £ î y˚TeTTHêïeT + ≥ ÷ Ä | üqï Vü≤kÕÔìï n +~+# ˚ yê ] ˝À $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y , uÛÑ » s ¡+> ∑ < äfiŸ ø ± s ¡´ ø £ s ¡ Ô \ T ≈ £ L & Ü ñ +{ ≤s ¡ T .
Á | ‹ ü dü + e ‘·‡ s ¡+ s ¬ +& ÉT \ ø \ å £ j T · ÷ ì≥ ≈ ¢ î £ ô |’>± s ø ¡ < Ô £ ëq + # ˚dæ Ä | üqTï \ ≈ î £ n +~+# ~ ˚ ã » s ¡+>¥< äfiŸ ø ± s ¡´ ø s £ Ô˝Ò ¡ . dü « j T · +>± nyÓT ] ø ± ˝À Vü≤ ] πøHé ‘· TbòÕHé dü + uÛÑ $ ùdÔ Ä < ˚X¯ n < Ûä ´ ≈ £ åî & ÉT H˚ \ e ÷[> ∑˝À < ëø = ÿqï | ü ⁄ Œ & ÉT , $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y , Áô | ò +& é ‡ Ä | òt Ç +& çj ·÷ kıôd ’{°, e ÷‘ ê neT� ‘ êq +< äeTsTT
dü «#· à ¤+< ä dü + dü \ ú qT +& ç ◊ < äT e +< \ ä eT +~ & Üø s º £ T ¡ ¢ ùde # ˚dæq $ wüj · T +, e ÷‘ ê neT� ‘ êq +< äeTsTT n +~+ ∫q ª nsTT < äT e +< ä \ ø√≥ ¢ s ¡÷ bÕj · T \ Tμ nyÓT ] ø ± ˝À ùde ø√dü + $ ìjÓ ÷–+ ∫q $ wüj · T + m +‘· eT +~ øÏ ‘ Ó \ TdüT ? ùde # ˚dæ Á | ü # ês ¡+ # ˚düTø√e & É + $ ôV≤ # Y | æøÏ ‘ Ó * j · T < äT .
ÄÁùd º* j ·÷ ˝À dü «#· à ¤+< ä ùde \+~+ ∫q +< äT≈ î£ $ X¯ « Væ≤ +< ÷ ä | ] ü wü ‘ Y ø ± s ¡´ Áø e £ ÷ ìøÏ Ä < ˚X¯ Á | < ü Ûëì
n < Ûä ´ ø £ å ‘· eVæ≤ + ∫q $ wüj · T + m +‘· eT +~ øÏ ‘ Ó \ TdüT ? | òæJ˝À Çã “+< äT \ T | ü & ÉT ‘· Tqï Á | üC≤˙ø ± ìøÏ ùde \+~+ ∫q ~ $ X¯ « Væ≤ +< ÷ ä | ] ü wü ‘ Y ø ±< ë !
Væ≤ +< äT ‘·«+ nq >± H˚ eT ‘·+ n + ≥ ÷ ãTs ¡<#· ä ˝Ò yêfi¯fl≈ £ î Væ≤ +< äT ‘·«+ n + fÒ Jeq $< Ûëq + nì
9 p˝ …’, 2018 15