Telmih Dergisi 1. Sayı Şiir, Hikaye, Makale, Fotoğraf | Page 20

ALİ RIZA BAYZAN ||SÛFÎ ÖYKÜLERİ ve TERAPÖTİK ETKİLERİ || Sûfîler açısından hikâyelerin önemi büyüktür. Hikâye tekniği sayesinde en zor konular kolayca anlatılır, hatırda kalacak bir etkiye kavuşur. Bu alanda en iyi örneklerden birisini Mesnevi’siyle Mevlânâ göstermiştir. Sûfi Yolu’nun Batılı bir talebesi olan Stuart Litvak, Sûfî öyküleri dikkatlice tekrar tekrar okunduğunda insan zihninde çok farklı yorumlara imkân verdiğine dikkat çeker. Diğer edebiyat biçimleri sadece eğlendirir ya da bilgi verirken Sûfî öyküleri bununla kalmazlar, aynı zamanda durgun bilincimizi sarsmayı ve bizi harekete geçirmeyi amaçlar.206 Tılsım adlı bir Sûfî öyküsü sunalım, ardından yorumuna geçelim: “Bir zamanlar bir adam bir tılsım bulmuştu. Tılsımın bir tarafında deşifre edilemeyen bir yazı vardı, öbür tarafında ise şöyle yazıyordu: “Taş ve altını dönüştürme tılsımı.” Adam tılsımı taşlarla dolu bir yere götürdü ve böyle işlemlerde kullanılan sihirli formülü söyledi: “Tılsım, görevini yerine getir!” Göz açıp kapayıncaya kadar tılsım taşa dönüştü.”207 örnek olarak şöyle yorumlar yapabiliriz: * Tılsımın yazılı olduğu nesne altındır. Bu çok kolay yorum olur tabi. * Aceminin elindeki bilgi tehlikelidir; taşı altına yapacağına altını taş yapar. * Okumuş cahilden uzak durun! * Cahilin eline geçen tılsımın görevi kendini taşa dönüştürmektir yanlışa yol açmamak için. * Şifresiz yazı ancak şifreli yazıyla birlikte bir anlam ifade ediyor. Sırrı çözmeden bildim deme. * Görüntü aldatıcı olabilir. Ya da hiçbir şey göründüğü gibi değildir. * Hz İsa’nın duasıyla ölüyü diriltmek için Hz İsa gibi nefesin olmalı, senin nefesinle ölü dirileceğine diri ölür. * İhtiyaçlarınla ihtiraslarını karıştırma, onca taşı altın yapıp ne yapacan! Hangi yorum doğru: Hepsi mi? Hiçbiri mi? Yoksa doğru olup olmamaları önemli değil de tılsımın amacı bizi düşündürmek miydi? Tasavvuf’a özel ilgi duyan ve değer veren Duygusal Zekâ’nın yazarı Daniel Goleman, Amerikalı bir sûfi talebesi olan Shems Friedlander’ın Toynak Seslerini Duyunca Zebra Gelsin Aklına adlı kitabına yazdığı sunuş yazısında sûfi kıssalarının modern psikolojide de işlevsel olduğunu vurgular: “Modern psikoloji, kıssalarla ima edilen derslere karşı derin bir hürmet gösterir hale gelmiştir. Çünkü kıssalar aklın, kalbin hakikatine en yakın bölümünü eğitir, aklın o kısmı ki söylemez ama bilir.”Goleman, kıssalar terapötik işlevi hakkında şöyle yazıyor: “Bu kıssaların terapide kullanımı, açığa çıkardıkları sezgisel güçlere dair yeni bir bilimsel değerlendirmeyi de beraberinde getiriyor. Bu kıssalar, bilinçaltının dilini konuşur; mecaz ve hislerin, hayal gücü ve iyileşmenin dilini... Kıssalar vasıtasıyla sezdirilen ince hikmetler, nefsanî savunma mekanizmasını tetikleyip alarma geçirmez. Rasyonel akıl, kıssalarla gizlice gelen meydan okumayı pek sezemez ve bu yüzden de direnç göstermez. Böylece bu kıssalar nefsin savunma kal-kanları arasından sızıverir ve kemikleşmiş düşünce ve sezgi alışkanlıkları tarafından bina edilmiş bulunan zihin surlarının ardına intikal eder. Kıssaların belki de en kuvvetli yanı, mevcut duruma dair bambaşka bir anlayış sunabilmeleri ve böylece başta ümitsiz bir kördüğüm gibi görünmüş olabilen bir hale yepyeni bir ilham verebilmeleridir * Her kapı standart yöntemle açılmaz, böyle işlemlerde kullanılan sihirli formülü söyledi. TELMİH | 18 | SAYI:1 YIL:1