DOSYA
Prof. Dr. Yasemin Karaman Kepenekci // Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi
Okul ve sınıf ortamında, insan hakları eğitiminin etkili, diğer
bir deyişle başarılı olması ve amaçlarına ulaşması istenen bir
durumdur. İnsan hakları eğitiminin etkililiğinde rol oynayan
etmenler; “okul ve ailede verilen eğitimin tutarlılığı”, “okul iklimi”, “öğretmen davranışı”, “diğer derslerden yararlanma” ve
“insan hakları dersi” olarak sıralanabilir. Aşağıda bu etmenler
kısaca açıklanmıştır:
Okul ve Ailede Verilen Eğitimin Tutarlılığı: Çocuk neredeyse hayatının yarısını evde, ailesi ile birlikte, diğer yarısını ise
okulda geçirmektedir. Bu yüzden, insan hakları alanında ailede kazandırılmak istenen değerler ve davranışlarla, okulda
kazandırılmak istenen değerler ve davranışlar birbiri ile tutarlı olmalı, birbirini desteklemelidir.
Okul İklimi: Okulun tüm öğeleri (yöneticiler, öğretmenler,
öğrenciler, diğer çalışanlar ve hatta veliler) arasında sevgiye,
saygıya, anlayışa ve hoşgörüye dayanan çift yönlü bir iletişim
kurulduğunda bu alanda öğrenilenlerin davranışa dönüşmesi
gerçekleşecektir. Kısacası, okulda insan haklarına saygılı bir
iklim oluşturulmalıdır.
Öğretmen Davranışı: Başta insan hakları ile ilgili derslere
giren öğretmenler olmak üzere tüm öğretmenler insan haklarına saygılı ve demokratik bir sınıf ortamı oluşturarak ders
işlemelidir.
Diğer Derslerden Yararlanma: Okul programında yer alan
diğer derslerden (tarih, edebiyat, coğrafya, fen bilgisi, resim,
müzik gibi) insan hakları eğitimine yönelik olarak yararlanılmalı, bu derslerin konuları ile insan hakları alanının konuları
arasında ilişki kurmaya çalışılmalıdır.
İnsan Hakları Dersi: Öğrencilere okulda ayrı bir “İnsan Hakları Dersi” verilmelidir. Ancak bu dersin de içeriği, etkinlikleri,
yöntemleri, araç ve gereçleri ve değerlendirmesinin kendine
özgü bazı özellikleri vardır.
İnsan hakları dersi, ilköğretimden yükseköğretimin sonuna
kadar her düzeydeki öğrenciye verilebilir. Dersin içeriği belirlenirken, öğrencilerin yaşı ve gelişimsel özellikleri mutlaka dikkate alınmalıdır. Bu doğrultuda, konuların, öğrencilerin
yaşı ile orantılı olarak somuttan soyuta doğru gitmesine özen
gösterilmelidir. İçerik belirlenirken konuların hangi sıra ile
verileceği de önem taş