OKUL YILLARI VE
SİNEMA
Gürçim Yılmaz
Hayatımızın en güzel yıllarını geçirdiğimiz mekandır, okul… Bu yüzden en sevilen veya en nefret edilen
anıların da kaynağını oluşturur. Gençliğin heyecanı, coşkuları yaşanırken okul bizi destekler, besler; veya
tersine, bastırır, ezer, mutsuz eder. Çok sevdiğimiz öğretmenlerimizi hatırlarız, hayatımızı değiştirmişlerdir,
elimizden tutmuşlardır; bir de hayatımızı çekilmez kılanlar vardır ki, asla unutamayız.
Dünyanın neresinden, hangi kültüründen gelirseniz gelin, okul anılarının vazgeçilmez bir çekiciliği vardır.
Bu yüzden, sinemanın da sıkça ele almaktan hoşlandığı bir konudur okul. Kimi doğrudan idealist bir öğretmenin çabalarını konu alır; kimi okula ve baskıcı öğretmenlere / topluma / hayata isyan eden öğrencileri
ele alır; kiminde ise okul sadece güzel veya kötü anıların tesadüfi bir dekorudur...
“Okul filmleri” kolayca çözümlenip bitirilemeyecek denli geniş bir konu; bu yazıda ise sadece sinema tarihinin ünlü ve farklı okul temalı filmlerine kısa bir yolculuk yapacağız. Bu liste elbette özneldir ve eksiktir;
listeyi tamamlamayı ise okurların kendi zevkine bırakıyorum...
Hal ve Gidiş Sıfır/ Zero de Conduit (1933)
Yön: Jean Vigo
rekçesiyle yasaklanmıştı. Yasak, 15 Şubat 1945’e
kadar sürmüştür.
Okul filmlerinin unutulmaz klasiği “Hal ve Gidiş Sıfır” (Zero de Conduite), sinema tarihinin en ilham
verici yönetmenlerinden Jean Vigo’nun imzasını
taşır. Sağlığı yerinde olmayan ve yoksulluk çeken
yönetmen 1934’te, yani filmin tamamlanmasından
bir yıl sonra, genç yaşta (29) veremden hayatını
kaybedecektir. Vigo bu filmde, yatılı okullarda geçen kendi çocukluğundan esinlenmiştir. Son derece baskıcı ve tektipleştirici bir eğitim kurumu olarak
işlev gören bir Fransız yatılı okulunda çocukların
isyanını anlatan film, döneminde büyük sansasyon
yaratmış; hükümete, düzene, eğitim kurumlarına
hakaret içerdiği, isyanı ve anarşiyi teşvik ettiği ge-
Cesur anlatımıyla ve bugün artık klasikleşmiş sahneleriyle “Hal ve Gidiş Sıfır”, şüphesiz tüm okul filmlerinin atasıdır.
400 Darbe/Les Quatre Cents Coups (1959)
Yön: François Truffaut
Jean Vigo’nun filmi, Fransız Yeni Dalga Sineması’nın
önemli yönetmenlerinden François Truffaut’ya ilham
kaynağı olmuş ve onu, kendi mutsuz çocukluğundan da izler taşıyan “400 Darbe”yi çekmeye yönlendirmiştir. Paris’te büyümekte olan 12 yaşındaki
Antoine Doinel’in giderek okuldan ve ailesinden
uzaklaşmasını konu alan film, yeni anlatım tarzıyla Fransız Yeni Dalga hareketini başlatan öncü film
olarak nitelenir. “400 Darbe”de sürekli yanlış anlamaların ve talihsiz anların kurbanı olan Antoine’ın
yavaş yavaş toplumun kıyılarına sürüklenişine şahit
olurken, içimizde bir yaranın açıldığını hissederiz.
Sinema tarihinin kilometre taşlarından biri olarak
nitelenen film, belki de gelmiş geçmiş en etkileyici
büyüme hikayelerinden biridir.
Hababam Sınıfı (1974)
Yön: Ertem Eğilmez
Türk sinemasının en klasikleşmiş, en sevilen, hemen
herkesin bazı repliklerini ezbere söyleyebileceği bir
Hal ve Gidiş Sıfır/ Zero de Conduit (1933)
56