Günümüz çocuklarının dünyası baş döndürücü bir hızla değişiyor . Çocuklar teknolojik gelişmeler , sosyal medya ve sanal evren ile çevrelenmiş durumdalar . Görselliğin hakimiyetinde , küreselleşmiş bir dünya bu . Oyunun , oyuncağın , sosyal ilişkilerin şekli , içeriği , anlamı ve bağlamı her geçen gün dönüşmeye devam ediyor . Bilgiye ulaşmak bir tık uzaklıkta . Çocukların bu hız , çeşitlilik ve döngü karşısında savunmasız kaldığını düşünüyor olabiliriz . Haksız da sayılmayız . Bir de bunun üzerine eğitim sistemindeki hantallığı , ezberciliği , salt bilgi aktarımına dayanan öğretimi eklediğimizde karşımıza çıkan resim daha da karmaşıklaşıyor .
Diğer yandan yeni dünya düzenini algılayabilmek , tüm bu bilgi bombardımanını süzgeçten geçirebilmek , doğru bilgiye ulaşabilmek için düşünmek , sorgulamak , sorunlara , olgu ve olaylara çok yönlü bakabilmek , değerlendirebilmek , ifade edebilmek daha da kıymetli hâle geliyor . “ Çocuklar için Felsefe ” ( PhilosophyforChildren – P4C ) işte bu noktada devreye giriyor . eğitiminin çok daha erken yaşlarda başlaması gerektiği kanaatine varır . Felsefe ve çocukluk kavramları arasındaki ilişkiden , yani ikisinin de temelinde yatan soru sorma etkinliğinden yola çıkarak çocukların erken yaşlardan itibaren soyut düşünce yeteneğine sahip olduğu inancıyla okul çağındaki çocuklarla felsefe yapma teorisini geliştirir ve bunu bir eğitim programı olarak tasarlar . Lipman ’ ın 1974 ’ te Çocuklar için Felsefe Geliştirme Enstitüsünü ( IAPC ) kurmasıyla kurumsallaşan P4C , 1985 ’ te Danimarka ’ da 20 ülkenin üyeliğiyle Çocuklarla Felsefi Sorgulama Uluslararası Konseyinin ( ICPIC ) açılışıyla yaygınlık kazanır . 2007 yılına gelindiğinde UNESCO ’ nun çocuklar için felsefe hakkında aldığı “ eğitimi geliştirici bir yaklaşım ” kararının etkisiyle daha fazla kişi ve kurum P4C uygulamalarıyla tanışır . Çocuklar için felsefe oturumları günümüzde Türkiye ’ nin de dahil olduğu 60 ülkede gerçekleştirilmektedir .
Çocuklar için felsefenin tarihine kısa bir bakış
Aristoteles ’ in dediği üzere felsefe merakla başlar . Çocuklar doğaları gereği meraklıdırlar . Keşfetme dürtüsüyle hareket ederler . Kendilerini , çevrelerinde olup biteni anlamak , anlamlandırmak amacıyla sorular sorarlar . Bu soruların bazılarına binlerce yıldır cevaplar aranmaktadır . Öldükten sonra nereye gideriz , nasıl var olduk , neyin iyi neyin kötü olduğunu nasıl bilebiliriz gibi . Çocukların sorduğu bu sorular çocuklar için felsefe ile desteklenerek devamlı ve bilinçli hâle getirilebilir .
Columbia Üniversitesinde felsefe profesörü olan Matthew Lipman 1970 ’ li yıllarda öğrencilerinin yeterli eğitimi alamadıklarını , dört yıllık felsefe eğitimi sonrasında doğru sorgulama yapmada ve kendilerini , düşüncelerini ifade etmede güçlük yaşadıklarını fark ettiğinde felsefe
Çocuklar için felsefe nedir ?
Çocuklar için felsefe , bir kolaylaştırıcı eşliğinde , uyaran olarak nitelendirdiğimiz bir metin , bir hikâye , bir video ya da bir haberden yola çıkarak kavramları , olgu ve olayları birlikte sorgulayarak değerlendirmek , çıkarımlar yapmak , duygu ve düşünceleri paylaşmak olarak ifade edilebilir . Kolaylaştırıcı uyaranı sunduktan sonra bir açmazla soruşturmayı başlatır . Yönlendirici sorular sorarak tartışmayı felsefi bir düzlemde tutmaya çalışır . Burada amaç soruşturmayı kontrol altında tutmak değildir . Sorular uyaranların kavramsal açıdan tartışılmasını teşvik edici mahiyettedir . Kavramsal düşünme alışkanlığını kazanan çocuklar sadece soruşturma esnasında değil , bireysel hayatlarında da karşılaştıkları her yeni durumda sağlıklı bir sorgulama ve değerlendirme yapma yetisini elde ederler .
39