olarak değiştirdiğinizde de dolanıklık korunmaya devam eder fakat bir süre sonra ortaya çıkacak olasılık dağılımı değişmez . Yani parçacıklar dolanık olup , ışık hızından daha hızlı bir şekilde birbirlerine ölçüm sonuçlarını “ ispiyonlasalar ” dahi geniş ölçekte hiçbir şey değişmiyor . Ölçümü yeterli sayıda parçacıkla yaptığınızda her zaman aynı olasılık dağılımlarını görüyorsunuz . Bu noktada parçacıkların dolanık olup olmadığı fark etmiyor . Bu dolanıklık durumu tekil gözlemlerde ancak fark ediliyor . Yani dolanıklık , nedensellikle çelişmiyor . Dolanık parçacık çiftleri arasında sadece ölçüm sonucu iletimi yapılıyor , “ işe yarar ” bir bilgi akışı , evrenin nedenselliğini ihlal edecek bir iletim söz konusu değil . “ Bell eşitsizliği ”, yalnızca kuantum mekaniğini çok tehlikeli bir paradokstan kurtarmayı başarmadı , aynı zamanda dolanıklık kavramının varlığını test edebileceğimiz yöntemleri de ortaya koymuş oldu .
70 ’ li yıllara geldiğimizde “ Bell testleri ” olarak bilinen ve hem dolanıklığı hem de Bell eşitsizliğini sınayan bir dizi deney yapılmaya başlandı . İşte bu deneylerin öncüleri olan Alain Aspect , John Clauser ve Anton Zeilinger , hem yaptıkları deneylerle dolanıklık kavramını kuşku götürmez bir seviyede kanıtladıkları için , hem de Bell testlerini gerçekleştirip “ Bell eşitsizliği ” nin gerçek olduğunu gösterdikleri için 2022 Nobel Fizik Ödülünü almaya hak kazandılar . Günümüzde parçacıkları deney ortamında dolanık hâle getirip birbirlerinden ayırmak , bunları rastgele ölçümler yapan cihazlardan geçirmek mümkün , dolanıklık kuantum mekaniğinde sıkça görülen bir fiziksel özellik gibi görünüyor ve hayatımızı tanımlayan gerçekliğin kendisinin olasılıklara dayalı yapısı fizik camiası içerisinde genel geçer olarak kabul gören postulat . Kimileri Bell ’ in de bu Nobel ödülünde çok büyük payı olduğunu söyler , kendisi hayattayken bu ödülün verilmesi gerektiğini savunanlar var . EPR üçlüsünün geliştirdiği ciddi bir sınavı geçmeye yardımcı olan Bell ’ e ve tüm bu tartışmaları artık kuşku götürmeyecek bir gerçeklikle deneysel olarak kanıtlayan Aspect , Clauser , Zeilinger üçlüsüne çok şey borçluyuz . Bilim , Newton ’ un da bahsettiği üzere “ devlerin omuzlarında ” yükselmeye devam ediyor .
Kaynaklar ve İleri Okuma
2022 Nobel Fizik Ödülü Basın Açıklaması https :// www . nobelprize . org / prizes / physics / 2022 / press-release /
The Universe Is Not Locally Real , and the Physics Nobel Prize Winners Proved It , Scientific American , https :// www . scientificamerican . com / article / theuniverse-is-not-locally-real-and-thephysics-nobel-prize-winners-proved-it /
Can Quantum-Mechanical Description of Physical Reality be Considered Complete , Physical Review , 1935 https :// cds . cern . ch / record / 405662 / files / PhysRev . 47.777 . pdf
On The Eınstein Podolsky Rosen Paradox , Physics Journal , 1964 , https :// journals . aps . org / ppf / pdf / 10.1103 / PhysicsPhysiqueFizika . 1.195
Experimental Tests of Realistic Local Theories via Bell ' s Theorem , Physical Review Letters , 1981 , https :// journals . aps . org / prl / pdf / 10.1103 / PhysRevLett . 47.460
Experimental Test of Local Hidden- Variable Theories , Stuart Kay Freedman Doktora Tezi , https :// escholarship . org / uc / item / 2f18n5nk
Gröblacher , S ., Paterek , T ., Kaltenbaek , R . et al . An experimental test of non-local realism . Nature 446 , 871 – 875 ( 2007 ). https :// doi . org / 10.1038 / nature05677
Giustina , M ., Mech , A ., Ramelow , S . et al . Bell violation using entangled photons without the fair-sampling assumption . Nature 497 , 227 – 230 ( 2013 ). https :// doi . org / 10.1038 / nature12012
Cosmic Bell Test : Measurement Settings from Milky Way Stars , Physical Review Letters , 2017 , https :// journals . aps . org / prl / pdf / 10.1103 / PhysRevLett . 118.060401
The BIG Bell Test Collaboration . Challenging local realism with human choices . Nature 557 , 212 – 216 ( 2018 ). https :// doi . org / 10.1038 / s41586-018-0085-3
13