Kültür-Sanat
KISA ÖMRÜN KISA ÖYKÜCÜSÜ
ÖLÜMÜNÜN
100.YILINDA
Bilinen tüm eski anlatı örnekleri karşımıza şiir formunda çıkar. Gılgamış Destanı’ndan
Homeros’un büyük yapıtları İlyada ile Odysseia’ya, Antik Yunan tragedya ve
komedyalarından batı edebiyatının temelini oluşturacak Canterbury Tales gibi
örneklere manzum hikâyeler çağlar boyu insanlığın düş gücünü ortaya koymaya,
yaşadıkları felaketlerden çıkardıkları dersleri sonraki kuşaklara aktarmaya aracı
olur. Türkçenin ilk büyük yapıtları Kutadgu Bilig ile Atabetül Hakayık’tan 19. yüzyıl
sonlarına değin bizim kültürümüzde de hikâyeler özellikle mesnevi biçiminin içinden
dile gelir. 17. yüzyılın hemen başında yayımlanan Cervantes’in Don Quijote adlı
romanı ise anlatı geleneklerini kökünden değiştirecektir. Aynı dönemde batıda bilim,
felsefe, siyaset alanında yaşanan gelişmelere paralel olarak Don Quijote’ta insanlar
iyi veya kötü özelliklerin çeşitli kişiler üzerinden temsil edildiği hikâyeler yerine
gerçek bir insan gibi erdemleri, zaafları, duyguları olan bir karakterle tanışır. Bu çağın
anlatım tekniği ise asırlardır süregelen belli bir olaylar dizisinin aktarılması şeklinden
çıkıp atlamalarla, geri dönüşlerle kişilerin iç dünyasında yaşananlarla, mekânların
betimiyle örülü yeni bir anlayışa dayanacaktır.
40