söyleyen Bakhtin’in teorisi sinema
üzerinden okunduğunda karşılaşılacak ilk
isim kuşkusuz Federico Fellini’dir. Fellini
sinemaya başladığı dönemde “İtalyan
Yeni Gerçekçiliği”nin etkisi görülse de
onun gerçekçilik anlayışı olan biteni
olduğu gibi aktarma anlayışına dayanmaz.
Gerçekliği hayal dünyası ve anılarıyla
harmanlayarak, tıpkı rüyalarımızda olduğu
gibi kendi içinde anlamlı ama öte yandan
dış gerçeklikle uyumsuz bir dünya kurar.
Ünlü yönetmen filmlerinde karnaval ve
sirki kavramsal olarak kullanmanın yanı sıra
bunları filmlerine konuk eder. Örneğin 1953
tarihli Aylaklar’da kasabaya gelen gezici
karnaval ve Sonsuz Sokaklar’da karşımıza
çıkan sirk hem olay akışı içinde yer tutar
hem de Fellini sinemasının ana hatlarını
okumaya yardımcı birer sözlük işlevi görür.
48
Fellini sinemasının en önemli özelliği,
işlediği konu ne olursa olsun filmin arka
planına hâkim olan karmaşa ortamıdır.
Yönetmen, birbiriyle ilgisiz nesneler, farklı
zamanlara ait görünen kişiler, işlevi dışında
kullanılan araçlar gibi ilginç ayrıntılarla
filmlerinde bir karnaval havası oluşturur.
20. yüzyıl sanat kuramları arasında
önemli yeri bulunan karnaval kavramı
Rus düşünür Mikhail Bakhtin’in roman
üzerinden işlediği, tek yönlü, tek biçimli
yapıları tersine çeviren bir içeriğe sahiptir.
Bakhtin, Avrupa geleneğinde büyük yer
tutan karnavalları Orta Çağdan günümüze
inceleyerek bu etkinliklerde gündelik
yaşamın altüst edildiğini ortaya koyar.
Karnavallarda yoksul halk soyluların yerine
geçer, kutsal sayılan din adamları alay
konusu olur, hatta maskeler bile yüze değil
başın arkasına takılarak verili gerçeklik
tersten okunur. Romanın da gerçekliğin
“karnavalesk” bir yorumu olduğunu
“Paparazzi” sözcüğü
Fellini’nin Tatlı Hayat
filminde bir magazin
gazetecisini canlandıran
karakter Paparazzo’dan
türeyerek dünya dillerine
girmiştir.
Çağının gelişmelerini takip eden, özellikle
Cannes, Bodil, Moskova ve Venedik Film
insan bilimleri alanında ortaya koyulan
Festivallerinde uluslararası başarılar elde
yenilikleri sanatında başarıyla kullanan
eder. Entertainment Weekly dergisinin
Fellini, psikanalizin büyük
anketinde tüm zamanların
isimlerinden Carl Justav
en iyi on yönetmeni
Jung’un “anima” ve
arasına giren Federico
“animus” kavramlarını
Fellini, ünlü Ölmeden
filmlerine yansıtır. Jung’a
Önce Görmeniz Gereken
Ünlü Broadway
göre anima kolektif
1001 Film kitabında
müzikali Tatlı Charity,
erkek bilinçaltındaki
yedi filmiyle listelenir:
Fellini’nin Oscar ödüllü
dişil ögeleri, animus ise
Sonsuz Sokaklar (1954),
filmi Cabiria’nın
kadın bilinçaltındaki
Cabiria’nın Geceleri
Geceleri’nden
eril ögeleri ifade eder.
(1957), Tatlı Hayat (1960),
esinlenmiştir.
Karnaval kavramında
Sekiz Buçuk (1963),
görüldüğü gibi bu ikilideki
Ruhların Jülyeti (1965),
yer değiştirme de Fellini
Satyricon (1969) ve
sinemasında kadın ve
Amarcord (1973).
erkek rollerinin klasik
Hakkında çeşitli dillerde çok sayıda kitap
anlatılardan farklılaşmasını sağlar.
yazılan, hayatı veya sinema anlayışıyla
müzikallerin, filmlerin konusu olan
Kurduğu özgün sinema diliyle pek çok
Federico Fellini 1993 yılında hayata veda
yönetmene ilham kaynağı olan Federico
eder.
Fellini, Oscar Ödülleri’nin yanı sıra BAFTA,
49