Bilim ve mühendislik açısında büyük
bir gün” demişti. 2,7 saatte South
Sandwich Çukuru’nun en dibine inen
Victor Vescovo video çekimi yaptı, bilim
ekibi için su ve toprak örnekleri topladı.
Sonuçlar yayınlandığında Five Deeps
Expedition ekibi bu açıdan büyük bir
açığı gidermiş olacak. Zira bugüne kadar
doğusundaki South Sandwich Çukuru’na
insansız denizaltı da inmemişti. Sadece
1970’lerde 6.000 metreler civarından bazı
örnekler alınmıştı. Bunun sebebi Güney
Okyanusu’nun zorlu koşulları ve dalış
yerinin tüm karalardan çok uzakta olması.
Nasıl bir denizaltı?
Five Deeps Expedition ekibi Güney
Okyanusu’ndan sonra 19 Nisan’da Hint
Okyanusu’ndaki 7.192 metre derinliğindeki
Sunda/Cava Çukuru’na dalış gerçekleştirdi.
Victor Vescovo’yu Hint Okyanusu’nun
en derinine inen kişi yapan dalışta yeni
bir hadal deniz salyangozu türü ve farklı
organizmalar keşfedildi. Sunda Çukuru’nda
ayrıca daha önce görülen hiçbir şeye
benzemeyen bir “jelatinimsi hayvan”
tanımlandı. 19 Mayıs’ta yapılan dördüncü
dalış ise 10.925 metre derinliğindeki
Mariana Çukuru. Bu dalış, keşfedilen yeni
türlerin yanı sıra yaklaşık 11 kilometrede
bulunan plastik atık yüzünden de çok
konuşulmuştu. Mariana Çukuru’nun en
derin noktası olan Challenger Deep’te
ayrıca bir çeşit amfipod türü keşfedildi.
ABD’li kâşif beşinci ve son dalışını,
Kuzey Kutbu’nda Arktik Okyanusu’nun
en derin noktası olan Molloy Çukuru’na
yaptı. Bu macera, yine burada
gerçekleştirilen ilk insanlı dalış olarak
kayda geçti. Arktik Okyanusu’nun en
uygun koşulları kollandığı için bu dalış
için biraz beklemek gerekti. Kuzey
Buz Denizi’ndeki Norveç adalarından
Svalbard’ın 170 mil batısındaki 5.550
metrelik Molloy Çukuru dalışı için
Vescovo, “Soğuktu elbette, böyle bir
dalışı yapabilmek için hava koşulları yılda
sadece altı-sekiz hafta arası bir süre için
izin veriyor. Kışın dalış bölgesi buzlarla
kaplı oluyor, buzlar çözüldüğünde de
fırtınalar sorun yaratabiliyor” dedi. “Bu
kadar derinlere inmenin en sevdiğim yanı,
milyonlarca yıldır hiç ışık almamış yerlere
ışık götürmek oldu. Hâlâ keşfedilecek çok
yer var, çoğu da okyanusların altında.”
Okyanusun dibine ulaşmak kolay ve
ucuz sayılmaz. Basınç 16,000 psi’dan,
yani deniz seviyesindekinden 1.000
defa daha fazla. Bu basınca dayanacak
denizaltı da ancak 30 milyon dolara mal
edilebilmiş. Triton Submarine tarafından
tasarlanan iki kişilik Limiting Factor adı
verilen 11.2 tonluk denizaltı, 9 santimetre
kalınlıkta titanyumdan, ileri dayanıklılık
teknikleriyle üretilmiş. Rusya’da 13.198
metreye eş koşullarda, yani dünyanın en
derin yeri Mariana Çukuru’ndan yüzde
20 daha fazla basınçta bir dizi teste tabi
tutulmuş.
Pressure Drop adlı explorer tipi yat,
proje boyunca denizaltı ve ekibin yanı
sıra Discovery Channel belgeselcilerini
de taşıdı. 2020 yılında yayınlanması
planlanan beş bölümlük belgesel
kuşkusuz büyük yankı uyandıracak.
Proje tamamlandı ama Five Deeps
Expedition ekibinin gündeminde şimdi
de biri 2014’te Malezya Havayolları’na ait
MH340’ın yattığı yere olmak üzere birkaç
ek dalış var.
Fotoğraflar: Five Deeps Expedition Arşivi
www.fivedeeps.com
24
25