BİLİM
Projenin ortaya çıkardığı
en karanlık gerçek ise
insanlığımızın okyanusun 11
kilometre derinliğine kadar
plastik atık göndermeye vâkıf
olabilmesi! Victor Vescovo,
11 kilometredeki Mariana
Çukuru’nda plastik atığa
rastladı…
Wall Street kökenli iş insanı Victor Vescovo, Aralık 2018’de başlayıp Ağustos
2019’da tamamlanan Five Deeps Expedition projesiyle beş okyanusun en
derin yerlerini keşfeden ilk kişi oldu. Tarihte insanlı denizaltılarının indiği tek
derin yer, Pasifik Okyanusu’nun ve dünyanın en derin yeri 10.925 metrelik
Mariana Çukuru’ydu, Vescovo ise buranın yanı sıra Porto Riko, South
Sandwich, Sunda ve Molloy Çukurlarını da aydınlattı. Servetini ve kendini
bu projeye adayan çılgın kâşif Vescovo adını tarihe kazımakla kalmadı,
bilim dünyasına çok ciddi katkılar da sağladı. 10 ay içinde beş okyanusta
46.000 milden fazla seyir yapan Five Deeps Expedition ekibi 40 yeni
tür keşfetti ve 300.000 kilometrekareden fazla deniz tabanını haritaladı.
Şimdi her dalıştan alınan örnekler, laboratuvarlarda test ediliyor ve raporlar
yazılıyor. Sonuçlar zaman içinde yayınlandıkça okyanusların karanlık suları
ve gezegenimiz hakkında yeni bilgiler edinebileceğiz.
Five Deeps Expedition, “Macera yaşarken
dünyaya katkı sağlayacak bir şeyler de
yapmalı” diyen multimilyoner iş insanı
Victor Vescovo için bir nevi dünyaya
borcunu ödeme projesi. 2018’in son
ayında bilim insanları ve mühendislerden
oluşan donanımlı bir ekip ve 30 milyon
dolar değerindeki ileri teknoloji ürünü
özel yapım denizaltısıyla yola koyulan
Five Deeps Expedition ekibi 10 ayda,
24 Ağustos’ta projeyi nihayetlendirdi.
İlk olarak 8.376 metrelik Porto Riko
Çukuru’nun zeminine tarihi bir dalış
gerçekleştiren Vescovo bu dalış sonrası
şunları kaydetti: “Atlantik Okyanusu’nun
gerçekten tam dibine ulaşmak -tarihte
ilk defa- harika bir his. Okyanusların
derinlerini göz ardı edişimiz oldukça
üzücü. Gerçekte dört okyanusta tam
olarak nerelerin en derin olduğunu bile
bilemiyoruz.”
Victor Vescovo (Solda)
22
Tarihte insanlı denizaltıların indiği tek
derin yer, Pasifik Okyanusu’nun ve
dünyanın en derin yeri 10.925 metrelik
Mariana Çukuru. İşin aslı dünyanın en
dip noktasına inenlerin sayısı bile fazla
değil. 1960 yılında bilim insanları Don
Walsh ve Jacques Piccard’ın dalışının
ardından Mariana Çukuru’na 2012’de
yönetmen James Cameron inmişti. Ayda
bugüne kadar 12 kişinin yürüdüğünü
düşünürsek şaşırtıcı hatta. Vescovo’nun
ekibinde yer alan Newcastle Üniversitesi
biyoloji öğretim üyesi Alan Jamieson
da “Ay yüzeyiyle ilgili, derin denizlerden
çok daha fazla şey biliyoruz” diyerek bu
tezatı vurguluyor.
Vescovo ve ekibi ikinci olarak Güney
Okyanusu South Sandwich Adaları’nın
100 km doğusundaki South Sandwich
Çukuru’na (7.434 metre) ulaştı. Victor
Vescovo dalışın ardından “Bu çok zorlu
koşullarda, sıfıra yakın derecelerde
çalışan bütün ekiple gurur duyuyorum.
Teknik açıdan son derece güç bir dalıştı
ama neyse ki hava koşulları açısından
şanslıydık ve Güney Okyanusu’nun
dibini dünyada ilk defa, net şekilde
kaydedebildik. Bu dalışın bir diğer
önemli özelliği, sıfırın altındaki ısıdaki
hadal kuşakta (6.000 metreden derin
yerler) denizaltı dalışının teknik olarak
mümkün olduğunu bize göstermesi.
23