KÜLTÜR - SANAT
BİR MÜHENDİSLİK BULMACASI:
GAZİANTEP YERALTI SU YAPILARI
D Ü N YA
G E Ç İ C İ
L İ S T E S İ ’ N E
2 0 1 8 ’ D E
7
M İ R A S I
K Ü LT Ü R
DA H İ L
O L A N
VA R L I Ğ I M I Z
Yaşadığımız coğrafya; kültürel, coğrafi ve biyolojik çeşitlilik açısından paha biçilmez bir
mirasa sahip. Bu büyük mirası sonraki kuşaklara zarar görmeden aktarabilmek ve onları
dünyaya tanıtabilmek kurumlar ve vatandaşlar için elzem bir görev.
İşte bu doğrultuda, bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere
sahip kültürel ve doğal varlıkları dünyaya tanıtmak ve bu mirasa sahip çıkacak bilinci
geliştirmek için UNESCO tarafından oluşturulan Dünya Mirası Geçici Listesi’ne, 2018 yılında
Türkiye’den 7 kültür varlığımız daha girdi. Son eklenen yapılarla birlikte toplam sayı 78’e
ulaşırken yapıların kalıcı listeye girebilmeleri için Kültür ve Turizm Bakanlığının çalışmaları
devam etmekte.
8
Su mimarisinin eşsiz bir örneği olarak
tanımlanan Gaziantep Kastelleri yer
altında olması nedeniyle pek bilinmiyor.
Dilimize Arapça’dan geçen “kastel”,
suyun yer altında dehlizlere ayrıldığı
yer olarak tanımlanır. Gaziantep, su
kaynaklarına oldukça uzak olduğundan,
geçmiş uygarlıklar su sorununu
kastellerle halletmiştir. Pişirici kastel
olarak anılan yapı, 1280’lerde yapılıp
günümüze kadar gelebilen eşsiz bir
yapıdır. Yapı kompleksinin önemli bir
parçası olan 10 kilometre uzunluğundaki
livaslar yani su künkleri ise temiz suyu
halka ulaştırıp, kayaları oyarak geçebilen
bir mühendislik harikası olarak bilinir.
TARİHSEL BİR KAVŞAK: NİKSAR
Danişmend Beyliği’ne başkentlik yapan
Tokat’ın güzel ilçesi Niksar’ın tarihi, M.Ö.
3000’li yıllara dayanır. Önemli bir Roma
kenti olan ve Beylikler Dönemi’nde Melik
Danişmend tarafından başkent haline
getirilen Niksar, zaman içinde önemli
bir ilim ve kültür merkezi olmuştur.
Niksar, Anadolu’da tıp eğitimi veren
ilk medreselerden biri olan Yağıbasan
Medresesi’ne, Roma Dönemi’nde inşa
edilen Türkiye’nin ikinci büyük kalesi
Niksar Kalesi’ne ve 1145 yılında yapılan,
Anadolu’nun ilk camilerinden biri olan
Ulu Cami’ye ev sahipliği yapmakta.
Cami ve medreselerin yanı sıra, Roma
Dönemi’nden kalma bir eser olan
Leylekli Köprü, 1220 yılında yapılmış olan
Kırkkızlar Kümbeti, Melikgazi Türbesi ve
geleneksel mimarinin izlerini taşıyan iki-
üç katlı Niksar evleri de Niksar’ın listeye
dâhil olmasında önemli rol oynamıştır.
9