kültür - sanat
ostlarının ve onu tanıma şansına erişmiş
olanların tanımlamalarıyla o Afrikalı bir büyücü,
19. yüzyıldan kalma bir nihilist, bir İstanbul
beyefendisi, çelebi tavırlı bir heykel ustası…
4 Şubat 1976’da atölyesinde geçirdiği elim bir kaza
sonucu genç yaşta aramızdan ayrılan Kuzgun Acar,
1961’de Paris’te düzenlenen Uluslararası Genç Sanatçılar
Bienali’nde “Paris Kenti Birincilik Ödülü’nü kazanarak
Türkiye’yi heykel alanında uluslararası platforma taşımayı
başarmış nadir sanatçılardan ve pek tabii ki Türk soyut
heykel tarihinin en önemli heykeltıraşlarından biridir.
Can Yücel’in deyimiyle, Acar ile ilgilenmek “Arkeolojik
kazı yapmaya benzer.” Büyük bölümü duyarsızlık ve
imkânsızlık nedeniyle günümüze kadar ulaşamayan
eserlerini ve katman katman derinleşen sanatçı kişiliği ile
Kuzgun Acar’ı tanımak gerçekten iğneyle kuyu kazmak
gibidir.
TÜRK
HEYKEL
SANATI-
NIN
KUZGUN
50
ASİ
ÇOCUĞU
ACAR
Nüfus cüzdanındaki tam adı ile Abdülahet Kuzgun Çetin
Acar, Habeş kökenli bir anneden 1928’de İstanbul’da
dünyaya gelir. İçinde yaşadığı yüzyıl ve eğitim gördüğü
yıllar; onun hayat görüşünü, insanı ve sanat yapıtını
algılayış biçimini derinden etkilemiştir. Türk sanat
ortamlarında soyut sanat tartışmalarının çoktan başladığı
1953 yılında, Devlet Güzel Sanatlar Akademisinden
heykeltıraş olarak mezun olan Acar’ın kendini ifade edişi
soyut heykelde karşılığını bulmuştur. Bu anlayış, şüphesiz
yepyeni arayışlara yönelme ihtiyacı içinde olan genç
Kuzgun’un sanat yolculuğunun nirengi noktasıdır.
Nefessİz
kalınan
b İ r d ü n ya d a
n e f e s a l m aya
çalışı
a n l at m a k t ı r
s a n at.
Sanatçı, soyuta yönelişlerinin haberini veren eserleri ile oluşturduğu “Doğa ve Heykel” isimli
ilk kişisel sergisini 1952’de akademinin üçüncü sınıfında iken Maya Sanat Galerisinde açmıştır.
Öğrencilik yıllarından itibaren farklı malzemelere ilgi duymuş; sanki içgüdüsel olarak seçtiği bu
malzemelerle soyut kompozisyonlar üretirken heykel sanatının en büyük problemlerinden biri
olan hacim sorununa da özgün çözümler sunmuştur. Acar, genel hatları ile önce Afrika sanatının
etkilerini taşıyan ve stilizasyon ağırlıklı ahşap heykellerle başlattığı yaratım sürecini, doğada
bulunan hazır malzemelerle (ağaç dalı, kütük, ip, keçe sapı, bakır gibi) yapılmış soyutlamalar,
seramik heykeller ve kısa sürede bükülüp yapılıvermiş izlenimi uyandıran tel heykeller ile devam
ettirmiştir. Bu tel heykeller zorlu bir işçiliğin sonucundan çok, parlak bir buluşun sonucunda
çıkmış gibidir. Tel plakalarla yaptığı işler heykelin kütle, mekân ve boşluk gibi temel kavramlarının
bambaşka bir şekilde algılanmasını sağlamıştır. Asıl atılımını ise 1957’de yapmış, o döneme değin
kimsenin denemediği “elek teli” üzerinde çalışmaya başlamıştır. Elek tellerinden yaptığı buluta
benzeyen, boşlukta sallanan ve çevrelediği boşluğu da görünür kılan bu heykeller, heykeltıraşın
hacim sorununa yaratıcı bir çözüm getirmiştir. Kısaca elek teli hem yeni bir malzeme hem özgün
bir çözümdür heykel tarihi için. Ne yazıktır ki, Türk heykel sanatındaki yeni soyut arayışlarına
emsalsiz bir örnek teşkil edecek gözenekli elek telinden yapılan bu heykeller zamanla yok
olmuştur. Ancak Acar, ilerleyen yıllarda bu heykellerinin akrabalarını Paris’te yapacak ve Paris
Modern Sanatlar Müzesinde sergileyecektir.
51