SPOR
EĞİTİM DÜNYASI
ESTETİK ve DİNAMİK BİR SPOR:
Binicilik
Kısa tanım olarak “ata binme becerisi” anlamına gelen biniciliği,
tanımının sınırları içine sığdırmaya çalışmak bu spora dar bir
pencereden bakmak olacaktır. Bir hayvanla takım çalışması içinde
yapılan ve mutlak bir uyum içeren binicilik için, diğer spor dallarına
göre daha duygusal ve doğa sevgisini daha net biçimde temsil
eden bir spor desek yanılmış olmayız.
Binicilik, “yeryüzünün en soylu varlıklarından biri” olarak addedilen
at ile bireyin birbirlerini tanıyarak, etkileyerek ve nihayetinde
tamamlayarak oluşturduğu uyumla, kendilerini izleyenlere en
estetik biçimde sundukları bir sanat olarak tarif edilebilir. Diğer
yandan hayvan sevgisinin bu denli hissedildiği binicilik sporu, bir
yaşam felsefesini de temsil etmektedir.
Biniciliğin ilk izlerine MÖ 900’lü yıllarda, tarihteki ilk Türk
topluluklarından biri olarak bilinen Chou (Çu) sülalesinin
hâkimiyeti döneminde rastlanmaktadır. Bu da binicilik tarihinin
çok eski zamanlara kadar uzandığının göstergelerinden biridir.
34
Peki, binicilik sporu nedir?
Uluslararası Binicilik Federasyonu (FEI) tarafından resmi olarak
kabul edilen yedi branşta, ata binme esnasında yapılması gereken
çeşitli ödevleri yerine getirme başarısı veya becerisidir. Bu
branşlar; At terbiyesi (dresaj), engel atlama, üç günlük yarışma,
atlı dayanıklılık, atlı araba, atlı jimnastik, reining (kovboy binişi)
şeklinde sıralanabilir. Binicilikte sadece dresaj, engelli atlama ve
üç günlük yarışma branşları modern olimpiyatların başlangıcından
bu yana kabul edilmiş ve halen olimpiyatlarda
uygulanmaya devam etmektedir.
At terbiyesi (dresaj) biniciliğin esasını teşkil
eder. Atın yürüyüşü ve hareketlerindeki ahenk,
yumuşaklık, sevk ve idaredeki kolaylık, atın
doğru vaziyetini muhafaza etmesiyle kendisini
gösterir.
Orta Asya’da göçebe olarak yaşayan Türkler, hayat tarzlarının
da etkisiyle ilk kez atı ehlileştiren kavim olmuş, binicilik kültürü
Orta Asya’dan başlayarak tüm dünyaya yayılmıştır. Bu yüzden
Türklerde çöğen ve cirit atma gibi at ile yapılan sporlar hayli çeşitli
ve yaygındır.
Binicilikteki branşlar arasında en popüler olanı ise engel atlamadır. Parkurda belli mesafelerle hazırlanan engeller üzerinde, farklı kategorilere göre at ve biniciler
denenir. Yarışmaların amacı, bir atın engele
karşı olan dikkati ile binicisinin atını sevk
ve idaresindeki hünerini ortaya çıkarmaktır.
Takvim yaprakları çevrildiğinde Türklerin yerleşik yaşama
geçtikleri ve bununla birlikte, biniciliğin gündelik hayattaki
önemini yitirdiği görülür. Osmanlı döneminde askeri amaçlarla
sınırlı kalan binicilik, 1913’te Sipahi Ocağı’nın kurulmasıyla
yeniden önem kazanır. Özellikle Cumhuriyet Dönemi’nden itibaren
binicilik, ülke savunmasında sadece temsili olarak yer bulmuş,
günümüze yaklaştıkça sivillerin de ilgi gösterdiği bir spor haline
gelmiştir.
Üç günlük yarışma, tarihte ilk kez süvari atlarını
test etmek amacıyla uygulanmıştır. Uzun
mesafe kat etmeye, arazideki doğal engelleri
atlamaya ve manevraları tam manasıyla
yapmalarına ihtiyaç duyulan atlar, ilk kez bu
yarışmalarda hünerlerini göstermiştir. İlki
Avrupa’da 1902 yılında yapılmış bu yarışlar
halen devam etmektedir.
35