KAYSERİ KÜLTÜRÜ
KAYSERİ AĞZI
Dil, milletleri var eden en önemli unsurdur. Millet olmanın, bir ve beraber
olmanın, anlaşıp kaynaşabilmenin en gerekli unsurudur dil. Dünya dilleri
içinde de belki de en renkli olanlarından birisi de Türkçedir. Türkçe de için-
de birçok farklı ağzı içinde barındıran bir gökkuşağıdır adeta. İşte içerisin-
de rengarenk birçok kültürü barındıran güzel Anadolu’muzda birbirinden
güzel ve ilginç ağız özellikleri de bu rengarenk karışımın bir parçası olmuş-
tur. Dadaş ağzı, Karadeniz ağzı, Trakya ağzı, Ege ağzı ve birçok ağız özelliği
bu kültürü daha da renklendirir.
Anadolu’daki bu renk kuşağında en can alıcı renklerden en belirgin, en
farklı ve en güzel olanı belki de Kayseri ağzıdır.
Gençler arasında artık pek kullanılmayan, sözcüklerin birçoğu yok olma
tehlikesi ile karşı karşıya kalan, unutulmaya yüz tutmuş Kayseri ağzı; bu-
gün il sınırları içerisinde orta yaşın üstünde insanlar tarafından hala kulla-
nılmaktadır. Bu ağızda kullanılarak yapılan diyaloglar insanlara tebessüm
ettirirken ana dilimizin ne kadar zengin olduğunu da gözler önüne serer.
Duyanlara oldukça ilginç ve kimi zaman da kullanımı zor gelen sözcükle-
ri içerisinde barındıran bu ağızda sözcüklerin kullanım özellikleri oldukça
dikkat çekicidir.
Aşağıda kendine has güzellikleri ve özellikleri ile Kayseri ağzından sözcükle-
rin bazı kullanım özellikleri ve kullanım şekillerine örnekler verilmiştir:
Kayseri ağzında sözcüklerin en belirgin kullanım özelliklerinden bazıları
şunlardır:
• Kayseri ağzında kelime içinde -r harfinden sonra -l harfi gelirse -r genellik-
le -l’ye dönüşür, mesela tekellek, hayıllı, tellik, talla, yuvallanmak, fıllama,
yapıyollar, gidiyollar vb.
• Bazen kelime başındaki t harfi, d olur, mesela daş, dabax,
• Hiç bir zaman şimdiki zaman 1 tekil şahıs çekim eki olan (-yor) un -r harfi
kullanılmaz. Mesela yapıyom(yapıyorum), idiyom(ediyorum), geliyom(geli-
yorum)
• Buna benzer yüklemlerde birçok hece yutulur, mesela gidecem(gidece-
ğim), yapıyoň(yapıyorsun)
• Bazen -l ile başlayan kelimelerin başına -i harfi gelir, mesela: ilahana, ile-
en(leğen)
Sözcüklerin kullanımında özellikle K sesi üzerine yoğunlaşılır.
• K ile başlayan kelimelerde baştaki k genelde g ye dönüşür bunun misali
çoktur; Gayseri, Gonya, Kırşeer(Kırşehir), galem, gazan, ganat, gazma, guş,
garpız, gaynana, galem vb.
10
TED KAYSERİ KOLEJİ
• K harfi, kelimenin ortasında olunca da bazen g’ye dönüşür mesela Angara,
Haggari(Hakkari) vb.
• K harfi kelimenin içinde bazen de hırıltılı h’ye yani x’e dönüşür, mesela
çuxur, maxara vb.
• K harfi bazen de kelimenin sonunda hırıltılı h’ye yani x’e dönüşür, mesela
Gazıx(kazık), cacıx, gavax(kavak) vb.
Kayseri ağzında yoğun olarak kullanılan sözcüklerden bazıları şunlardır:
gadasını aldığım --> günahını alayım
cahal --> cahil
nöörrdüünnn ? --> ne yaptın ?
zaar --> galiba
pişkir --> havlu
esbab --> elbise
irişgirik --> sucuk
karınsız -->haset
hotlamak -->atlamak
dillik -->saadet
engi-->hastalık
horanta-->ev halkı
hacat-->ev aleti
essahtan-->gerçekten
abari--> Yaa, hayret.
abba-- > Abla
nidiyon-- > ne yapıyorsun