PDR
GELİŞİM DÖNEMLERİ
İnsan gelişimi, döllenmeden yaşamın sonuna dek devam eden bir süreçtir. Doğumdan sonraki ilk 2 yıl bebeklik, 3-6 yaş ilk çocukluk( oyun), ilkokul yıllarını kapsayan 7-11 yaş ikinci çocukluk, 12-18 yaş ergenlik dönemi olarak kabul edilir. Bebeklik Dönemi( 0-2 Yaş) Bebeklik dönemi, çocukların en hızlı büyüyüp geliştikleri dönemdir. Çocuğun her yönden sağlıklı büyüyebilmesi, bu ilk yıllarda gösterilecek özene bağlıdır. Bu dönemdeki çocuklar bedensel gelişimlerinin bir uzantısı olarak kendi başlarına hareket edebilmek, yürümeyi öğrenmek durumundadır. Böylelikle bebek, anneye bağımlı olmaktan kurtulur ve dünyayı keşfe çıkabilir. Bebek, dünyaya gelir gelmez zihinsel ve ruhsal olarak da gelişmeye başlar. Bu dönemde alıcıdır. Duyduğu, gördüğü, dokunduğu her şeyden duyumlar alır. Zamanı gelince de bu bilgileri kullanmaya başlar. Bebek, dış dünya ile etkileşimde bulunmalı, bununla ilgili tanım ve kavramları edinmelidir. Yetişkinlerin gösterdiği ilgi, oynamak için kullandığı materyaller, yaşadığı çevredeki çeşitli uyaranlar, çocuğun zihinsel gelişimini büyük ölçüde etkiler. Bu nedenle bebeklik döneminde yetişkinlere büyük görevler düşmektedir. Çocuk, bu devrede yetişkinlerden ne kadar olumlu duyumlar alır ve zengin uyaranlarla karşılaşırsa çevresiyle de o ölçüde olumlu ilişkiler kurabilir, sağlıklı bir gelişim gösterebilir.
İlk Çocukluk-Oyun Dönemi( 3-6 Yaş)
Okul öncesi yıllarını içine alan ilk çocukluk dönemi; çocuğun aktif olarak çevresine yöneldiği, uyarıcılar ile dolu dış dünyayı keşfetmeye çalıştığı, insan yaşamının en temel becerilerinin kazanıldığı bir dönemdir. Bu dönemde çocuk, belli bir yapılanmayı tamamlamış olan bedenini oyunlarında etkili bir şekilde kullanmayı öğrenmiştir. Aynı zamanda çocuk, büyümeye devam etmektedir. Bir yandan büyümeye devam ederken diğer yandan kendisinin ve bedeninin farkına varmaya başlamıştır. Çocuk, bu dönemde sosyalleşmeye de başlamıştır. Başkalarını keşfetmiş ve onlarla birtakım kurallar çerçevesinde bir araya gelmeye çalışmaktadır. Bu dönemde bedensel gelişme hızı, bebeklik dönemine oranla yavaşlar. Yine bu dönemde kaslardaki gelişme dikkati çeker.
TED Kayseri Koleji
48
Çocuk rahatlıkla koşup zıplayabilir ancak daha üst düzeyde motor koordinasyon gerektiren hareketleri yapmakta güçlük çeker. Bu dönemde cinsiyetine uygun davranma davranışı ağırlıklıdır. Çocuk, kendi cinsindeki ebeveyni model alır. Cinsiyet farklılıkları bu dönemde keşfedilir. Bu konuda sorular sormaya başlar. Çocuğu sorduğu sorular yüzünden azarlamak ve araştırma girişimlerine engel olmak, çocukta suçluluk duygusunun gelişmesine neden olur. Çocukta vicdan gelişiminin ve ahlakın, yargıların temelleri bu dönemde atılır. Oyun bu dönemde çocuk için en önemli etkinliktir. Zamanını büyük bir bölümünü oynayarak geçiren çocuk, daha çok hayal gücüne dayalı oyunlar oynar. Çocuğun ebeveyni ile kurduğu özdeşim oyunlarına da yansır. Okul öncesi eğitim kurumları, çocuklar için yeni arkadaş çevresi, zengin bir oyun ortamı ve çeşitli deneyimler kazanabileceği bir yer olması nedeniyle oldukça önemlidir.
İkinci Çocukluk( İlkokul) Dönemi( 7-11 Yaş)
Çocuğun aile ortamından çıkarak dış dünya ile daha iç içe olduğu dönemdir. Bu dönemin başlangıcı ilkokula yeni başlaması, son yılları ise çocuğun ergenlik dönemine girmeye başlaması açısından son derece önemlidir. Çocukta bu dönemde mantıklı düşünme başlar. Korunum özelliği kazanır. Benmerkezcilik azalır. Bellek ve dil becerileri artar. Bilişsel becerileri artar. Fiziksel gelişme bir önceki döneme göre yavaşlamıştır. Güç ve sportif beceriler artar.
Çocuk, okulda okuma-yazma ve hesap becerilerini edinmeye başlar. Gündelik yaşamda olup bitenler çocuğun ilgisini çekmeye başlamıştır. Ülkelerinde ve dünyada olup bitenler ile ilgili fikir beyan etmeye başlar. Çocukta zihinsel gelişim soyut işlemlere hazırlanmaya başlamıştır. Çocuğun konuşma yeteneği ve kelime hazinesi oldukça gelişmiştir. Bu dönemde kız ve erkek çocuklar kendi aralarında gruplaşarak oynamayı tercih eder. Çocuk için arkadaşları ve öğretmeni çok önemlidir.
Bu dönemin önemli bir özelliği olan başarıya karşı aşağılanma duygusu nedeniyle çocuğun başarı duygusu yaşaması kişilik gelişimine olumlu yansır. Bir yandan arkadaşlarıyla bir arada olmaktan hoşlanırken diğer yandan grup içinde sivrilme, üstünlüğünü kanıtlama çabası vardır. İlkokulun ilk yıllarında görülen büyümedeki yavaşlama on yaşına doğru vücut biyokimyasındaki farklılaşmaya bağlı olarak hızlanır. Kız çocuklarında ani bir boy artışıyla birlikte ikincil cinsiyet özelliklerinin belirmeye başladığı görülür. Erkek çocuklar 9-10 yaşına kadar kızlardan biraz daha uzun ve daha iri bir bedene sahipken 10-11 yaşlarında kızlardan daha ufak bir görünüme bürünürler. Bu dönemde erkek çocuklar kızlardan daha hareketli olup bedensel ve güce dayalı etkinlikleri daha fazla tercih ederler.