KÜLTÜR
lar ve Slavlar bu mıntıkadan Vlakhema mahallesine girdiler. Pteron Surlarının önündeki St. Nicola Kilisesi’ni, Stechasse
Kilisesi’ni ve aşağı Vlakhema bölgesindeki sarayları, tiyatroları vb. yağma ve
talan ettiler.Bu durum karşısında İmparator Heraklius, savaş sonrası Pteron
Surları ile II. Theodosius’un
yaptırdığı Haliç Surları arasına kendi adıyla anılan
“Heraklius Surlarını” yaptırdı. Bu surlar aşağı Vlakhema mahallesinin güvenliğini sağlıyordu. Ayrıca bu
surların yapımı ile 14 mıntıkayı saran surların da bir
önemi kalmıyordu.
Leon Surları (813-820)
813 senesine kadar İstanbul surlarında bir değişiklik olmadı. 813’te İmparator Ermeni Leon (813820) kendisi ile görüşmeye gelen Bulgar Ham
Kroum’a karşı İstanbul surları önünde bir suikast hazırladı. Fakat bu teşebbüs muvaffak olamayınca, Han İstanbul’u zapt maksadı ile büyük bir kuvvet hazırlamakiçin memleketine döndü. Vaziyetin alabileceği tehlikeli şekilden korkan İmparator, münhat bir
yerde bulunan aşağı Blakherna mıntıkasındaki PteronSurlan önüne, bugün ismini taşıyan surlan yaptırdı. Bu suretle orada bulunan St. Nicolas kilisesi ve
Ayazma da surlann içine alınarak muhafızlan temin edüdi ve surun önüne geniş
bir hendek kazdınldı. Bu suretle PteronSurlan ön tarafı, bir sur ve bir hendek ile
takviye edilmiş bulunuyordu.
PteronSurlan (829-842)
Anemas kulesinin kuzey köşesinden sahile doğru uzanan ve Courtine (sed hatları) surlarıTheodosius zamanında 14.
mıntıka surlarını sahile kadar uzatmak
için yapılmıştı. Bu sur üzerinde ilk zamanlarda burç yoktu.
ComneneSurlan (1081-1118)
İmparator Aleksi (1081-1118) zamanında İvaz Paşa Camii’nin yerinde bulunduğu kabul edilen İmparator Aleksi’nin Sarayını, surlardan uzaklaştırmak maksa-
dıyla, bir Contrefort olarak Anemas kulesi yaptırıldı. İmparator Manuel Comnenedevrinde ikinci Haçlı seferi tehlikesi
geçtikten sonra, Vlakhema Sarayları büyütüldü. 1150’de yeni yapılan sarayların
birçoğu surların yakınında tesis edilmişti. Hem sarayların, surların çok yakınında bulunmasından doğan tehlikeyi önlemek, hem de saraylar mıntıkasını büyütmek için, mevcut surların önüne yeni
bir sur inşasına karar verildi. Bu sur, Tekfur Sarayı’nın yanındaki kuzey burcu denilen burçtan başlıyor, başlangıçta eski
sura dik bir vaziyet aldıktan sonra tekrar kuzeye dönüyor ve Anemas kulesinin güneyindeki burca kadar devam ediyordu.
Manuel Comnene
Surları (1143-1180)
Manuel Comnene surları, Prohyrogenete Sarayının yanındaki birinci burçtan başlayıp, buradan batıya yönelerek
üçüncü yuvarlak burçtan sonra ise kuzeye dönerek Anemas kulesinin güneyindeki burca kadar devam eder. Surların ve burçların yükseklikleri arazinin zeminine göre değişmekle birlikte Manuel
Comnene surları oldukça kuvvetli idi.
Galata Surları
Galata, Bizans döneminde
dış mahalle olduğu için surları güçlendirilmedi.Haliç’in
ağzında boydan boya uzanan zincir koruma görevi
yapıyordu. Mamafih, 1204
yılında şehrin zayıflaması
sonrası Galata, bir Venedik
mahallesi haline geldi ve
daha sonra Ceneviz Cumhuriyetinin kolonisi oldu. Bizanslıların itirazlarına rağmen Bizans kontrolü dışında, Cenevizliler mahallelerini kale hendeği ile çevirmeyi başardılar. Koloni etrafındaki kale tipi evlerini
kendi yarattıkları ilk duvar
ile birleştirdiler. Galata Kulesidaha sonra ChristeaTurris olarak adlandırıldı ve diğer sur uzatmaları 1349 yılında kuzey kısımda yapıldı.
Daha sonraki sur genişletmeleri 1387,1397 ve 1404
yılarını takip etti. Osmanlı fethinden sonra duvarlar
1870 yılına kadar kaldı. Çoğu
şehrin genişlemesini sağlamak için yıkıldı
Anadolu ve
Rumeli Hisarları
Anadolu ve Rumeli hisarları, Boğaziçi’nin
en dar noktasında olup, İstanbul’un kuzeyinde uzanır. Osmanlılar tarafından bu
hayati su yolu olan Boğaz trafiğini kontrol etmek ve İstanbul’a son nihai saldırıyı hazırlamak için inşa edildiler. Anadolu
Hisarı ilk zamanlarda Akçehisarve Güzelcehisarolarak adlandırılıyordu. 1434
yılında Sultan Bayezid tarafından inşa
ettirildi. Başlangıçta 25 metre yüksekliğinde idi. Kabaca beşgen gözlem kulesi
duvar ile kuşatıyordu.
Daha geniş ve komplike olan Rumeli Hisarı. 1452 yılında dört aylık bir sürede
Sultan II. Mehmed tarafından yaptırıldı.
Üç tane geniş ve bir tane küçük kule içerir. 13 küçük gözlem kulesi ile güçle ndirilmiş duvar ile bağlantılı olarak ana
kulesinde toplar monte edilmiştir. Hisar, Osmanlılara boğazı geçen gemileri kontrol etme imkânı veriyordu. Bu rol
açıkça onun orijinal ismini çağrıştırıyordu: Boğaz Kesen.
92
KULTUR 6
4/6/14 5:19 PM