Evliliğin Genel Hükümleri, Aile Konutu Şerhi ve Eşler Arasındaki Mal Rejimleri
5. Mal Rejimi Sözleşmelerinin Belirtilmesi ve Şerhlerin Mali Yönü
Harçlar Kanununa bağlı (4) sayılı tarifenin 9 nolu pozisyonu, “ Mal birliği ve mal ortaklığının
(edinilmiş mallara katılma, paylaşmalı mal ayrılığı ve mal ortaklığı olması gerekir), mukaveleden
mütevellit şüf’a, iştira ve vefa haklarının, aile yurtlarının mutlak veya nakil ile mükellef mirasçı
nasbının sicile şerhinden veya tescilinden kayıtlı değer üzerinden (Binde 6.83) “ şeklinde
düzenlenmiştir.
Mal rejimine ilişkin sözleşmelerin beyan edilecek vergi değeri üzerinden yukarıdaki
pozisyon uyarınca harç tahsil ettirilmesi gerekir.
Aile konutu olduğuna ilişkin şerh talebe bağlı, konutta kalma hakkı da eşlerin anlaşması
veya evliliğin iptal veya boşanma kararıyla sona erdirilmesi hâlinde söz konusu olduğundan,
her üç durumda da beyan edilecek vergi değeri üzerinden yukarıdaki pozisyon uyarınca
(intifa/sükna hakkı tesisinde ise ilgili pozisyona göre) harç tahsil ettirilmesi gerekir.
Tasarruf yetkisinin sınırlanmasına ise mahkemece resen karar verileceğinden, şerh için her
hangi bir harç tahsili gerekmez.(306)
E. Velayet-Çocuk Malları
Her ne kadar, TMK’nın 342. maddesi ile velilerin çocuklarını temsil etmelerinde vesayetteki
temsile ilişkin hükümlere yollama yapılmış ise de, vesayet makamlarının iznine bağlı hususlar
hariç tutulduğundan, velayet hakkına haiz kişilerin bu haklarını kullanırken, vasilerin
vesayet makamının iznine tabi olduklarına ilişkin hüküm uygulanmayacak, velayet hakkının
kullanımında ve çocuk mallarına ilişkin tasarrufî işlemlerde TMK’nın 327 ve 356. maddeleri ile
345 . maddesindeki hükümler dışında hakim izni aranmayacaktır.
Ancak, TMK’nın 327 ve 356. maddeleri uyarınca çocuk mallarının sarfına ilişkin tasarrufî
işlemlerde hakim izninin alınması zorunlu olduğundan, çocuk mallarına ilişkin tasarrufi
işlemlerde velayet hakkını kullananların yapılacak işlemin TMK 327 ve 356. maddelerindeki
amaca ilişkin olmadığı beyan edilmiş ise, buna ilişkin beyanlarının yazılı olarak alınması
gerekir.
Ayrıca, velayeten verilen vekaletname ile talep olunan satış işlemlerine ilişkin Adalet Bakanlığı
Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünün 12.05.2008 tarihli B.03.0.HİG.0.00.00.01-647-03-02-13 sayılı
yazısında; “ ... velinin çocuğun mallarını, bakımı, eğitimi ve yetiştirilmesi için satma amacını
belirtmediği sürece noterlerin bu satış işlemi ile ilgili vekaletnamenin düzenlenmesi sırasında
veliden bir mahkeme kararı getirmesini talep etmeleri gerekmeyecektir. TMK’nın 363.
maddesinde yasaya aykırı olarak yapılacak harcamalardan dolayı ana ve babanın sorumluluğu
ayrıca düzenlenmiş olup, veli ile çocuk, vekil ile müvekkil arasındaki ilişki ve sorumlulukların ilgili
(306)
KARAŞAHİN, a.g.e. sf.310-311
371