Kanunun 2. maddesi; Mezarlıklar ve şehitlikler ile mezarlar bozulamaz, tahrip edilemez ve
kirletilemez. Bu yerler imar mevzuatı ile veya başka herhangi bir şekilde park, bahçe, meydan,
otopark, çocuk parkı, yeşil alan gibi sahalar olarak ayrılamaz ve asli gayesi dışında hiç bir
amaç için kullanılamaz. Yol geçme zorunluluğu bulunduğu İçişleri Bakanlığınca kabul
edilen mezarlıklar veya bölümleri bu hükmün dışındadır, hükmündedir.
09.08.1931 tarihli, 1868 sayılı Belediye Mezarlıkları Nizamnamesi (Tüzüğünün) 1. maddesi,
vakfa ait tapulu ve tapusuz umumi mezarlıklar ile metruk ve sahipsiz mezarlıkların belediyelere
devredildiği hükmünü içermektedir.
Tüzüğün 2. maddesi hükmü gereğince, belediyelere devir olunmayan fakat denetimi ve
ölü gömülmesi için ruhsat verilmesi belediyeye ait olan mezarlıklar üç kısımdır;
1. Tapu ile tasarruf olunan mezarlıklar.
2. Şahıslara ve ailelere ait hususi vakıf mezarlıklar.
3. Cami harimlerindeki mezarlıklar (vakıflara ait olan bu mezarlıklar bahçelerden başka bir
şekilde kullanılmaz, ruhsat verilemez).
1 ve 2. maddelerdeki mezarlıklar başka maksatlarda kullanılmak istenildiğinde sahiplerinin
belediyenin göstereceği şartlar altında kabirlerini nakletmeleri mecburidir.
Mezarlıkların başka maksatlar için ne zamandan itibaren kullanılabileceği sıhhiye
memurları tarafından yapılacak tetkikat neticesinde verilecek rapora göre belediyece tayin
olunur.
Tüzüğün 5. maddesi ise, Belediyece tespit olunan umumi mezarlıktan başka yerlere ölü
gömülmesinin yasak olduğu, ancak Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 211 ve 218 . maddesi
hükümlerinin istisna olduğunu içermektedir.
Mezarlık alanında cins değişikliği talebine ilişkin olarak;
09.08.1931 tarihli, 1868 sayılı Mezarlıklar Hakkında Nizamname (Tüzük) uyarınca
çıkarılan, 12.03.1942 tarih ve 5055 sayılı, Dahiliye Vekâletince Mezarlık Nizamnamesinin 8.
Maddesinin Birinci Fıkrası Mucibince Hazırlanan Talimatname (Yönetmelik)’in 6. maddesi
‘şehir ve kasabalarda halen mevcut olup gerek meskûn sahalara yakınlık gerekse toprak ve
tesisatındaki kifayetsizlik bakımından sıhhi mazurları görülen mezarlıkların 1593 sayılı Umumi
Hıfzıssıhha Kanunu 214. maddesi uyarınca terk olunacağı ve bu yerlerin terk edilmesinden 10
sene geçtikten sonra mahalli sıhhat memurlarının verecekleri rapor üzerine diğer maksatlarla
kullanılabileceği’ hükmü ile, mezarlıkların diğer amaçlarla kullanımına ilişkin kriterler
belirlenmişti.
342