9). Bunu için kişinin fiil ehliyetine sahip olması gerekmektedir. Ayırt etme gücüne sahip ve
kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyeti vardır (TMK md. 10).
Bilindiği üzere; davranışlarının, eylem ve işlemlerinin sebep ve sonuçlarını bilme,
değerlendirebilme ve ayırt edebilme kudreti (gücü) bulunmayan bir kimsenin kendi iradesi
ile hak kurabilme, borç (yükümlülük) altına girebilme ehliyetinden söz edilemez. Nitekim
TMK'nın “fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir ve borç altına girebilir”
biçimindeki 9. maddesi hükmüyle hak elde edebilmesi, borç (yükümlülük) altına girebilmesi,
fiil ehliyetine bağlamış ve 10. maddesinde de, fiil ehliyetinin başlıca koşulu olarak ayırtım
gücü ile ergin (reşit) olmayı kabul ederek “ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan bir
ergin kişinin fiil ehliyeti vardır.” hükmünü getirmiştir. “Ayırtım gücü” eylem ve işlem ehliyeti
olarak da tarif edilerek aynı TMK'nın 13. maddesinde “…yaşının küçüklüğü yüzünden veya
akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun
biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmayan herkes bu Kanuna göre ayırt etme gücüne
sahiptir…” denilmek suretiyle açıklanmış, ayrıca ayırtım gücünü ortadan kaldıran önemli
nedenlerden bazılarına değinilmiştir. Önemlerinden dolayı bu ilkeler, söz konusu yasa ile
diğer yasaların çeşitli hükümlerinde de yer almışlardır.(9)
1. Fiil Ehliyeti
Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir ve borç altına girebilir (TMK md. 9).
Fiil ehliyeti davranışlarının sonuçlarını idrak eden, olaylar hakkında bilgi sahibi olduktan
sonra iradesi ile serbestçe karar veren ve verdiği karara uygun olarak davranan veya böyle
davrandığı kabul edilen makul kişilere tanınan ehliyettir. Hiç kimse fiil ehliyetinden kısmen
veya tamamen vazgeçemez.(10)
2. Fiil Ehliyetinin Unsurları (TMK md. 11-13)
a. Erginlik
Erginlik onsekiz yaşın doldurulmasıyla başlar ancak evlenme kişiyi ergin kılar. Diğer
taraftan onbeş yaşını dolduran küçük, kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin
kılınabilir.
(9) Altuğ İMAMOĞLU, Tapu Sicili ve Tapu Sicilinin Tutulmasında Devletin Sorumluluğu, 1. Baskı , Adalet Yayınevi, (2010), s.9
(10) Bilge ÖZTAN, Medeni Hukukun Temel Kavramları, Turhan Kitap Evi, 36.bası, 2012, s.240
56