Streita í lífi hunda
Höfundar: Jóhanna Reykjalín og Guðný Rut Isaksen, Hundastefnan
Stress og streita hafa mikil áhrif á andlega og líkamlega líðan okkar en hundar sýna sömu
líffræðilegu viðbrögð við áreiti og mannfólk. Hundarnir okkar upplifa því einnig stress og streitu
í samskiptum sínum við okkur, aðra hunda og umheiminn. Heimilishundar þurfa að eiga við
margar „ónáttúrulegar“ aðstæður í mannheimum sem geta valdið hjá þeim stressi og álagi en
aðlögunarhæfni hunda að okkar lífi er með ólíkindum. Að vera undir langtímaálagi getur valdið
heilsubrestum og öðrum vandamálum og því er nauðsynlegt fyrir eigendur að átta sig á því
þegar hundarnir þeirra eru farnir að sýna einkenni um streitu til að hægt sé að draga úr henni.
Streita getur verið undirliggjandi orsök hegðunaráskorana hjá hundum og með því að draga
úr henni getum við haft jákvæð áhrif á hegðun og líðan hundsins okkar og samband okkar við
hundinn verður einnig betra. Í þessari grein verður fjallað um mikilvægi þess að þekkja streitu hjá
hundunum okkar, áhrif streitu á líf hunda og hvað við getum gert til að draga úr henni og þannig
langtímaáhrifum á líkamlega og andlega heilsu hundsins okkar.
Hvað er stress/streita?
Flest ykkar kannast við það að upplifa
einhvern tímann stressandi aðstæður
eða augnablik í lífinu. Það merkilega
við stress er að efnafræðilega gerist
það sama í líkama okkar, hvort sem um
er að ræða jákvæðan eða neikvæðan
stressvald. Efnafræðin pælir nefnilega
ekkert í hugsunum okkar, heldur setur
af stað ákveðið kerfi þegar aðstæður
koma upp og heilinn sendir út boð
um aðstoð. Til dæmis er stressandi
að fara í ferðalag til útlanda þó það
sé í skemmtiferð (jákvætt stress) en
það er líka stressandi að fara til dæmis
í próf (neikvætt stress). Viðbrögð
líkamans við stressi eru til að mynda
aukinn hjartsláttur, kaldur sviti, kvíði,
rökhugsun flýgur oft út um gluggann og
skjálfti, svo fátt eitt sé nefnt. Ástæðan
fyrir þessari líðan eru hormónin kortisol
og adrenalín. Talað er um kortisol
sem aðalstreituhormón líkamans og
skýst það upp, burt séð frá því hvort
að stressvaldurinn sé jákvæður eða
neikvæður. Það er einnig mikilvægt
að hafa í huga að helmingunartími
kortisols er 20 mínútur. Það þýðir að ef
kortisolmagnið þýtur upp í, segjum 100,
þá er það komið í 50 eftir 20 mínútur!
Adrenalín nær hins vegar toppi 10-15
mínútum eftir atburðinn. Það tekur
hundinn að jafnaði 3-5 daga að ná
adrenalíni og kortisol aftur á sama
stað og það var áður en stressvaldandi
atburður átti sér stað.
Langtímaáhrif stressins hafa samt
sem áður mest áhrif því þá fer stressið
að festa sig í sessi og við finnum
fyrir streitu. Afleiðingar streitu geta
verið misjafnar en streita dregur úr
varnarviðbrögðum líkamans og líkaminn
verður því opnari fyrir hvers kyns
34 · Sámur 3. tbl. 42. árg. desember 2015
sýkingum og sjúkdómum. Helst má
nefna:
Hjarta-drep, æðakölkun, heilablóðfall,
sykur-sýki.
verri
blóðfitustjórnun,
versnun gigtarsjúkdóma, öldrun heila,
þunglyndi, kvíða, áfallastreituröskun,
verri verkjastjórnun og svo mætti lengi
telja. Streitan hefur ekki aðeins áhrif
á líkamlega færni okkar heldur einnig
félagslega. Þannig getur streita haft
áhrif á minni okkar og einbeitingu,
valdið pirringi og jafnvel reiði. Einnig
styttist þráðurinn og við verðum
uppstökk án þess að sjáanleg ástæða sé
fyrir hendi.
Hundar eru spendýr líkt og mannfólkið