það fara að myndast á því beingaddar.
Við áreitið á brjóskið myndast í
líkamanum bólguviðbrögð og hann fer
að mynda cytokines (prótein) og ensím
sem ennfremur valda skemmdum á
brjóskinu. Við endastig slitbreytingar er
brjóskið horfið og beinendarnir nuddast
saman sem aftur veldur enn frekari
skemmdum og meiri verkjum.
Hvað veldur slitgigt?
Hjá flestum er ástæða slitgigtar
margþætt. Slitgigt getur komið vegna
álags eða slits á annars eðlilegan lið og
gerist þá þegar hundurinn eldist. Slitgigt
getur líka komið vegna:
• Óstöðugs liðar, til dæmis vegna
liðbandaáverka.
• Skaða eða óeðlilegs þroska á
brjóskmyndun í lið (t.d. OCD) eða
vegna þess að liðurinn myndaðist
ekki „rétt“ (meðfætt, t.d. mjaðma- og
olnbogalos).
• Skaða vegna áverka, til dæmis brots í
lið eða endurtekinnar tognunar.
• Yfirþyngdar sem aftur myndar álag
á brjóskið og getur þannig ýtt undir
slitgigt.
Einkenni
Einkenni slitgigtar eru fjölmörg og
fara þau eftir því hvaða liður/liðir eru
undirlagðir, aldri hundsins og hversu
slæm slitgigtin er. Slitgigt gerir liðina
stífa og auma og hundurinn verður
þannig stirður og skrefin styttast,
göngulagið breytist og hundurinn
verður sýnilega haltur. Hundurinn reynir
að hlífa þeim fæti sem er slæmur með
því að setja minni þunga á hann og eftir
einhvern tíma rýrna vöðvarnir á þeim
fæti sem hundurinn hlífir. Hundur með
mjaðmalos á báðum mjöðmum er því
oftar en ekki með mjög rýr læri en aftur
á móti með mjög stóra vöðva á brjósti
og öxlum þar sem hann færir þungann
yfir á frampartinn. Hundar með slitgigt
eru oft stirðir eftir hvíld en verða
einkennaminni eftir því sem þeir hreyfa
sig meira og verða heitari.
upp eða niður tröppur, þeir liggja
meira og eru almennt þreyttari. Sumir
verða pirraðir og geta farið í vörn við
snertingu á aumu svæði og sumir sleikja
eða naga aum svæði. Margir hundar
sækja í að liggja þar sem er heitt og
jafnvel mjúkt. Eirðarleysi einkennir
marga hunda sem eru orðnir slæmir af
gigt. Þeir sem sváfu heilu næturnar á
einum stað fara gjarnan að færa sig oft
á milli staða. Eitt eiga þó flestir þessara
hunda sameiginlegt og það er að þeir
kvarta ekki!
Greining
Greining á slitgigt byggist á lýsingu
og sögu á einkennum ásamt skoðun.
Oft eru þessir hundar með töluverða
skerðingu á liðleika og oft eru liðir
bólgnir og meiri um sig en eðlilegt er.
Röntgenmyndataka er gjarnan notuð
við greiningu á slitgigt og í einstaka
tilfellum þarf að taka sýni úr liðvökva
eða blóðprufu.
Erlendis eru annars konar myndgreiningar einnig notaðar við greiningu
á slitgigt.
Meðferðarúrræði
Það er í fæstum tilfellum sem hægt
er að „lækna” slitgigt. Í einstaka tilfelli
er hægt að fjarlægja vandamálið með
aðgerð en í allflestum tilfellum þarf
að nálgast þennan sjúkdóm frá öðru
sjónarmiði. Markmiðið við meðhöndlun
á slitgigt er að halda liðnum/liðunum
í notkun með eins litlum verkjum
og hægt er og varðveita liðinn í sem
bestri mynd eins lengi og mögulegt er.
Hvert tilfelli er nánast einstakt. Ekki
er hægt að dæma, til dæmis út frá
röntgenmynd, hversu miklir verkir fylgja
ákveðnum breytingum á myndinni. Það
þarf að einstaklingsmiða meðferðina
þannig að sem bestur árangur náist
hverju sinni. Sumir hundar þola ekki
ákveðin lyf og þá þarf að reyna að
nálgast vandamálið frá öðru sjónarmiði.
Oftast eru meðferðarúrræðin margþætt
og fela í sér einhverja notkun á lyfjum,
fæðubótarefnum, endurhæfingu, lasermeðferð og fóðri svo eitthvað sé nefnt.
Stór þáttur í meðferðinni er að aðlaga
sig að vandamálinu í gegnum daglega
rútínu.
Lyf
Bólgueyðandi lyf (NASIDs) virka hratt
með því að minnka bæði bólguna og
verkina. Þegar verkirnir minnka líður
hundinum betur og á auðveldara
með að hreyfa sig sem er aftur mjög
Hundur í endurhæfingu.
Margir eiga í erfiðleikum með að hoppa
upp í eða niður úr bílnum og ganga
Sámur 3. tbl. 42. árg. desember 2015 · 27