LANDBOUKUNDIG
het. Gewoonlik sal ‘n dier voer vreet totdat
die rumen gevul is en veselryke voer vul
die rumen vining. Om hierdie rede het die
veselinhoud van voer ‘n direkte verband
met die droëmateriaalinname van voere.
Sekere voere mag ook ‘n mineraal- en/of
proteïentekort of wanbalans hê wat maklik
met voerkonsentrate reggestel kan word.
Rumen anatomie
Om die maksimum vertering van
voere en dus produktiwiteit van ‘n
produksiestelsel te bereik, is dit
kernbelangrik om die die funksionering
van die rumen met die ingewikkelde
simbiotiese verhouding tussen
rumenmikrobes en die herkouer self, te
verstaan. Om van alternatiewe voere
gebruik te kan maak, is dit nodig om te
verstaan hoe die rumenstruktuur en die
rumenmikrobepopulasie saamwerk.
Herkouers het een maag wat in vier dele
verdeel is naamlik die rumen, retikulum,
omasum en abomasum. Die rumen en
retikulum is waar die meeste vertering
of fermentasie en voedingstofabsorpsie
plaasvind. Die rumen het self ‘n
vloeistoffase, ‘n rumenmat wat op die
vloeistof dryf en herkou stimuleer, asook
‘n gasfase wat bo die rumenmat versamel.
Spierpilare in die rumenwand verdeel
die rumen in sakke en hierdie spiere
is vir die sametrekking of beweging
van die rumenwand verantwoordelik.
Hierdie sametrekking verseker dat
die rumeninhoud met die mikrobes
vermeng word en ook dat verdere herkou
plaasvind. Die rumenwand is met klein
vingeragtige papillae bedek wat die
absorpsieoppervlakte seker tot tienvoudig
verhoog. Hierdie papillae vermeerder
en verkort soos die voersamestelling
verander. Net so verander die
mikrobesamestelling as die voerinhoud
verander. Dit moet in aanmerking geneem
word as nuwe/ alternatiewe voere vir diere
gegee word.
Rumenmikrobes
Die mikrobepopulasie word deur ‘n
kenmerkende ekologiese balans wat
in die rumen heers, gereguleer. Die
temperatuur word deur die dier se
homeotermiese metabolisme gereguleer
terwyl die suurgehalte of pH grootliks
deur die verwydering van sure deur
absorpsie beheer word. Die pH bly relatief
konstant te midde daarvan dat gedurig
groot hoeveelhede suur in die rumen
geproduseer word. Die osmotiese druk
en ionise konsentrasie word stabiel gehou
terwyl eindprodukte en afvalprodukte
effektief uit die rumenomgewing verwyder
word. Al die faktore wat ‘n impak op die
mikrobe se omgewing maak, word streng
beheer. Die primêre rol van die rumen is
om vesel (sellulose en hemisellulose) te
verteer. Lignien, die derde komponent
van vesel bly onverteerbaar maar speel 'n
belangrike rol in die herkouproses.
26
SENWES SCENARIO | WINTER 2020 25