Röportaj | Page 8
Ebru Akkoyun – Sima Onur
- Tematik Psikoloji Yazıları
24.2.2016
şu bataryadaki testleri uygulayacağım dememek. Gerekirse geliştirmek ya da o an test icat
edivermek önemli.
5) Ne tür testler söz konusu?
Öncelikle ilk başta hastanın basit gündelik dikkatini ölçmek lazım. Yani gündelik dikkati
tamamen yok olmuş konfüzyonda olan bir hastaya test uygulamamak lazım. Çünkü
konfüzyonda tamamen dikkati kaybolmuş bir hasta her türlü alanı ölçen testte bozuk bir
performans gösterir. Dikkate sekonder yani dikkatini veremediği için bozuk bir performans
gösterir. O zaman karşısındaki Nöropsikolog yanılır. “Aa hastanın bütün bilişsel alanları
yani beyninin her tarafı tutulmuş” gibi yanlış bir sonuca varır. Oysa aşırı dikkat bozukluğuna
sekonder olarak teste dikkatini vermediği için yanıltabilir. Mesela görsel uzamsal teste dikkatini
veremediği için bozuktur gibi görünür. Aslında görsel uzamsal işlevlerinde bir bozukluk yoktur.
Bunun için ilk dikkat edilecek şey, karşımızdaki hastanın minimal düzeyde bir dikkatini koruyor
olması bir de afazik olmaması lazım. Test yönergelerini anlıyor olması gerekir. Test
yönergelerini anlamayacak derecede afazik bir hastaya test yapamazsınız. Çünkü ne
istediğini, nasıl cevap vermesi gerektiğini, anlattığın yönergeyi anlamamıştır. O yüzden
yapamıyordur. Onun için bir; anlaması tam. İki; dikkati az buçuk yerinde bir hastayla işe
başlamak lazım. Buna rağmen ilk yapılacak test, hastanın sayı menzili testi olacaktır. İleri sayı
menzili testi, geri sayı menzili… Yani 6 4 3 9 diyorsunuz ve hastadan aynısını 6 4 3 9 diye
tekrarlamasını bekliyorsunuz. Bu dörtlük bir sayı menzili testi. Kaça kadar çıkıyor yani aşağı
yukarı eğitim düzeyi ve yaşla kabaca belli ama herhalde bir altı sayı ileri ve 4 veya 5 sayı da
geriye doğru söyleyebiliyor olması lazım. Normal performans ileriye doğru kaç söylediyse
geriye doğru ondan bir ya da iki eksik söyleyebiliyor olması gerekir. İleriye doğru sekiz
söyleyebilen hasta geriye doğru dört söyleyebiliyorsa hemen onun prefrontal karmaşık dikkat
çalışma belleği işleyen bellek sorunu olabileceği akla gelebilir. Diğer testlerle ‘Öyle mi acaba?’
diye bakmak için oraya bir işaret konur. Bunun arkasından bir bellek testiyle başlamak lazım.
Neden bu bellek testi? Öğrenme kısmını vereceksiniz, öğrenecek. Sonra aradan başka
testlerin uygulandığı yani aklının başka bir şeyle meşgul olduğu en azından bir yarım saat kırk
dakika geçtikten sonra uzun süreli belleğine yani uzun süreli depoya kaydettiği şeyi geri
çağırmasına bakacağız. Bunun için önce bellek testlerini vermek lazım. İdeali tabi hem sözel
hem görsel bellek testlerinin ikisini birden vermektir. Çünkü ikisi arasında fark varsa bu da bir
şeyi gösterir bize. İki hemisfer arasında fark olduğunu gösterir. Ondan sonra yoğun bir şekilde
preforontal işlevlere bakmak lazım. Prefrontal şebeke beynin en büyük kısmını içeren bir
şebeke, network bir şebekedir. Çünkü sadece prefrontal korteks değil. Prefrontal korteks bu
şebekenin kritik bölgesidir ama arka korteks, korteks altı yapı ile karşılıklı bağlantıları olan çok
büyük bir şebekedir. Aracılık ettiği işlevler bir; karmaşık dikkat işlevleri. İki; entelektüel bazı
işlevler… Mesela planlama yapma, soyutta düşünme gibi. Üç; sosyal ilişkilerle ilişkisi var bu
prefrontal a şebekesinin. Bu üç alana ayrı ayrı bakmak ama özellikle karmaşık dikkat alanına
bir sürü testle bakmak gerekir. Bir; dikkati odaklamak ve sürdürebilmek, iki; dikkatini bir oraya
bir buraya yöneltebilmek, üç; o an için uygun olmayan tepki eğilimini bastırabilmek…
Şubat 2016 – Aktüel Psikoloji ©
7