Q- analyses
QUBIT 74
Τα fakenews στο «πλευρό» της πολιτικής
– Η μελέτη περίπτωσης της Τουρκίας
«Σκόπιμη παραπληροφόρηση»… «Ψευδείς ειδήσεις»… «Fake news»… Τρεις διαφορετικοί όροι μεν, με την ίδια έννοια δε. Τα fake news, ο επικρατέστερος από τους τρεις όρους, είναι μη επαληθεύσιμες πληροφορίες που παρουσιάζονται ως ειδήσεις και έχουν ως στόχο να παραπλανήσουν το κοινό, δρώντας έτσι κατά του δημοσίου συμφέροντος και της ορθής ενημέρωσης. Τα «ψεύτικα νέα» δεν βασί-
ζονται σε αξιόπιστα, επαληθεύσιμα και ορθολογικά στοιχεία. Αντιθέτως είναι κατασκευασμένα από ψευδή στοιχεία και γεμάτα προκαταλήψεις, που συνήθως επιθυμούν να προκαλέσουν εντύπωση και να εγείρουν τα συναισθήματα αναγνω-
στών,
τηλεθεατών, ακροατών και χρηστών.
Ο όρος αυτός αν και προϋπήρχε, έτυχε ευρείας χρήσης το 2016 και συγκεκριμένα την περίοδο των αμερικα-
νικών εκλογών. Ο υποψήφιος τότε πρόεδρος Donald Trump θέλοντας να αναφερθεί στην κριτική και τα σχόλια που δεχόταν από τα μέσα ενημέρωσης και τους πολιτικούς του αντιπάλους, μίλησε για «fake news», γεγονός που έκανε την χρήση του όρου να αυξηθεί κατά 365% και τον ίδιο τον Trump να γίνει ο επόμενος Αμε-
ικανός Πρόεδρος.
Οι «ψευδείς ειδήσεις» λοιπόν παράγονται και εξαπλώνονται μαζικώς και με πολύ μεγάλη ταχύτητα, περίπου έξι φορές γρηγορότερα απ΄ότι οι πραγματικές, γεγονός στο οποίο έχουν βοηθήσει οι νέες τεχνολογίες και κυρίως το Διαδίκτυο και τα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης.
Τι γίνεται όμως όταν τα fake news παράγονται από τις ίδιες τις κυβερνήσεις; Πού αποσκοπεί αυτή η πρακτική και τι θέλουν να πετύχουν;
Η δημιουργία «ψευδών ειδήσεων» από τις κυβερνήσεις πραγματοποιείται κυρίως σε χώρες με διαταραγμένα πολιτικά περιβάλλοντα όπου κυριαρχεί ο αυταρχισμός
μαζί με τον λαϊκισμό και μια πιο «σύγχρονη» μορφή δικτατορίας.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελεί η Τουρκία. Ετήσιες έρευνες αποδεικνύουν συνεχώς την χαμηλού επιπέδου και αξιοπιστίας ενημέρωση των Τούρκων πολιτών και την έξαρση της παραπληροφόρησης, τόσο στα ΜΜΕ όσο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τους ιστοτόπους. Παραπληροφόρηση και «ψευδείς ειδήσεις» που δημιουργούνται από την ίδια την κυβέρνηση. Μάλιστα, έρευνα του Reuters Digital News Report το 2018 αποκάλυψε ότι η γειτονική χώρα κατατάσσεται στην νούμερο ένα θέση όσον αφορά τα παράπονα των πολιτών για