texto: ANGELINA DIEGO
diseño: HILARIO GONZALEZ
Español no es necesariamente nuestro
primer idioma. Para los guatemaltecos,
algunos crecimos en mam o q’anjob’al,
otras en ixil o kaqchiquel. Entendemos y
hablamos varios idiomas mayas, también
español, y ahí vamos con el inglés. Aquí tan
lejos de nuestras tierras, queremos incluir
algo para nuestra gente, en nuestra voz e
idioma. En esta edición, les hablamos en
q’anjob’al y akateko.
Heb’ ix pixan ixim
Las cuatro chicas corazón de maíz
Una historia en q’anjob’al
Ab’ et payixatu ay kanuan eb’ ix k’opoj ix manxa Atx yet txapon eb’ ix b’ay kuruz motx’ tu txin a k’al
watxiliq’o yili yuj tol a taq’al q’atxanil chi titok’eb’ a’ yet nelay eb’ ix yuj anima juj tol kam mak txel chi
ab’ay kajan eb’ tu puit txa ch’etax eb’ yuj anima ayab’ ochoneb’ ix q’opoj ix tol chi etax eb’ ix yuj eb’ anima
mak’ chi tek’on poj eb’ yet kuruz matx max yalon eb’ ix xin toneq’ vay q’alta
Ay pax mak’ txel chi yajon eleb’ yuj q’al yili eb’ ay jun
b’ab’el txoko aponeq’ xin txi eb’ ix q’opoj ix tu xin.
k’u al ay jun ix max aj yaw xol eb’ ix kanuan ti txalon Yet max apo eb’ ix yuj k’o k’onob ‘ tu xin q’am txaq’al
axkati ay txe in nuej puit txa’ txoko etaxi k’am ta’ b’ay chi say toq’ b’a eb’ ix txin
mak txel xhko ochoni .
Kay txun jayok eb’ ix pixan ixim yuj k’o k’onob’ay jun
Txet yuj q’am xhko say toq’ ko b’a eq’ juq’ txa konob’ ix saq’ mitxinaq’ txa’ yili ay jun txa’ ix q’eq’ maq’imaq’
waloni yuj tu txin matx elajeb’ ix ab’ yet txa’juleb’ txa’ yili ay jun txa’ ix k’aq’ txuminaq’ txa’ yili ay jun
cham tonwal mak chi cha on eb’ ix yulaq’ yatu’max txa’ ix txin q’an maq’inaq’ txa’ yili kay towal yili eb’ ix
eq’ k’al eb’ ix tilaq’ yatu’ animaq’am ta’ mak cha on eb’ pixan ixim.
ix yulaq’ yatu’max yilon eb’ ix txi tol k’am ta’ mak txel
chi ok tukan yin eb’ ix txin max meltzoj toq’ eb’ b’ay
kuruz matx’.
Yuxan put txa’ chi etax xin ixim b’ay q’atxan txotx tu
txin yuj q’al eb’ ix pixan ixim
7