Van de redactie
Dit jaar ga ik de activiteiten van Moleman Psychopharmacology afbouwen. Dat heeft ook betrekking op Psyfar en de samenwerking met Prelum Uitgevers. Het eerste wat u daar als abonnee van Psyfar van zult merken is de overgang van het kenniscentrum van Moleman Psychopharmacology naar Prelum per 1 juli 2013. Ik stel het zeer op prijs dat Prelum de rubrieken‘ Vraag en Antwoord’ en‘ Artikel van de week’ en de‘ Interactiemodule’ voortzet. U leest daar meer over in de inleg van de uitgever in dit nummer. Na nummer 3 van Psyfar van dit jaar zal ik ook het hoofdredacteurschap overdragen, aan Hans Mulder, een waardig opvolger naar mijn mening. Daar zult u in het volgende nummer meer over lezen. Mijn laatste interview met een psychiater betreft Jim van Os. Zijn dimensionele benadering van de psycho pathologie vind ik de enige die toekomst heeft en misschien wel de enig juiste. Zij sluit naadloos aan bij mijn visie op hoe de hersenen werken en hoe psychofarmaca moeten worden toegepast. Toch interessant dat de epidemiologisch-en meer sociaal psychiatrisch- georiënteerde psychiater en de psychofarmacoloog het over die concepten eens zijn.
De metabole bijwerkingen van antipsychotica blijven ons bezighouden: in dit nummer een hoofdartikel over screening en begeleiding in verband met deze bijwerkingen bij kinderen en jeugdigen. Dit is een amendement op het protocol van Accare dat als Nederlandse standaard dienst doet en als zodanig bij het Kenniscentrum Kinder- en jeugdpsychiatrie te vinden is. Ik ben het met dat protocol van Accare oneens, omdat daarin niet voldoende vaak wordt gecontroleerd en pas actie wordt aanbevolen als het kind al veel te veel is aangekomen in gewicht.
Slaapproblemen staan de laatste tijd in de belangstelling bij depressies. De vraag is of slaapproblemen voorafgaan aan depressies en dus niet( alleen) een symptoom, maar ook een uit lokkende factor kunnen zijn. In ieder geval is het nuttig te weten wat de verschillende antidepressiva voor effect hebben op de slaap. sri’ s verstoren de slaap, maar trazodon en mirtazapine bijvoorbeeld verbeteren deze. Trazodon wordt al lang praktisch alleen als slaapmiddel gebruikt in Nederland. Dat is off-label, maar wel evidence-based.
Lithium blijft in Nederland eerste keus als preventief middel bij bipolaire stoornis. In veel andere landen vindt men de bijwerkingen een reden om andere middelen op de eerste plaats te zetten, bijvoorbeeld valproaat of lamotrigine of antipsychotica. Maar al die middelen werken slechter ter voorkoming van episoden. Dat weten ze blijkbaar niet in die landen. Er is wel een probleem. De diagnose bipolaire stoornis is namelijk zodanig verwaterd en vervaagd, dat ik tegenwoordig geen idee meer heb wat met die diagnose bedoeld wordt. Is bipolaire ii-stoornis een soort minvariant van de bipolaire i-stoornis, dus hetzelfde, alleen met minder ernstige manieën? Of is het een aparte stoornis? Beide standpunten worden in de literatuur verdedigd en door Nederlandse behandelaars gepraktiseerd. En dat heeft consequenties voor de vraag of lithium ook werkt bij de bipolaire ii-stoornis. Volgens mij hoort lithium thuis bij de klassieke bipolaire i-stoornis, met eufore manieën en ongecompliceerde interepisode-intervallen. Daarom werkte het in de jaren zeventig van de vorige eeuw bij 75 % van de patiënten goed ter preventie van episoden, maar sinds het jaar 2000 slechts bij 50 % van de patiënten, omdat sindsdien andere patiënten bipolair heten. Goed dat Tom Birkenhäger een review behandelt over de bijwerkingen van lithium. Daarin wordt de conclusie getrokken die ik al lang verdedig, namelijk dat de kans op nierinsufficiëntie zeer klein is als men correct behandelt.
Redactieadres: Psyfar Postbus 545 3990 gh Houten Manja Helmers helmers @ prelum. nl
Een ander stokpaardje van mij. Wees terughoudend met genotypering. Dat geldt in ieder geval voor cyp1a2, zie het artikel van Looman en Mulder. Lees het goed, want er wordt duidelijk uit de doeken gedaan wanneer genotypering wel en niet zin heeft. Dat geldt dus voor alle geno typeringen van cypenzymen.
En dan nog interessante artikelen over ketamine als antidepressivum, ptss bij ouderen, wat er mankeert aan het goud van de standaard van de randomized controlled trial( rct), hoe cannabis medicinaal wordt toegepast in Nederland, en casus over hyperthermie bij antipsychotica en over bètablokkers bij agressie.
P. Moleman, hoofdredacteur
Psyfar | juni 2013 | nummer 2 1