Szpiedzy i szpiegostwo w prasie poznańskiej okresu dwudziestolecia
69
efektem było pozyskanie osób i środków finansowych na prowadzenie akcji sabotażowych 41 .
Obok kłopotów na kierunku zachodnim zmagano się również z problemami w relacjach ze Wschodem . Szczególnym zmartwieniem była intensywna działalność Zarządu Wywiadowczego Sztabu Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej ( zwanego z rosyjska w skrócie Razwieduprem ), prowadzona – jak podano – w krajach sąsiednich . Wywiad sowiecki działał pośród mniejszości rosyjskiej , ukraińskiej , a także w kręgach politycznych dla pozyskania zwolenników komunistycznych i przeciwdziałania antykomunistycznym posunięciom rządu polskiego 42 .
Poza informacjami o działalności szpiegowskiej na terytorium Polski nie stroniono od zagadnień związanych z działaniem wywiadów różnych państw w środowisku międzynarodowym . Prasa zajmowała się sytuacją w państwach sąsiadujących z Polską , ze szczególnym uwzględnieniem Niemiec i Ro sji Sowieckiej . Gazety poznańskie zajmowały także sprawy Francji , Stanów Zjednoczonych , oraz działania wywiadu japońskiego .
Najwięcej miejsca poświęcono działaniom wywiadu niemieckiego i rosyjskiego , nie stroniono nawet od zamieszczania przykładów działania jeszcze z czasów wojny 1914-1918 . Bohaterem Rosjan był wówczas kpt . Andrzej Pekka , który pracował na kierunku niemieckim . Centrala wywiadu rosyjskiego na Austrię i Niemcy podczas wojny mieściła się w Warszawie ( przynajmniej do czasu zajęcia Warszawy przez Niemców ), jej kierownikiem był płk Batiuszyn . Praca pułkownika wzbudzała aprobatę przełożonych , ponieważ przez cały okres działania został zaledwie dwukrotnie odkryty , co i tak nie wpłynęło na rezultat pracy . Pozyskane w wyniku operacji materiały były zabezpieczone w momencie , gdy kontrwywiad niemiecki zorientował się w działaniu dwóch swoich wiarołomnych oficerów ( jeden z Twierdzy Toruń , drugi Wrocław ). Najbardziej spektakularnym działaniem było pozyskanie jako źródła , szefa cesarsko-królewskiego sztabu wojsk austriackich płk . Redla , który dostarczał wszelkich informacji o działaniach Austriaków , a współpracę zakończyła dopiero samobójcza śmierć wspomnianego szefa sztabu 43 . Pułkownik , choć zdolny i świetnie zorganizowany , nie mógł wszystkich zadań wykonywać sam , stąd też podlegali mu funkcjonariusze wyspecjalizowani w różnych formach działania . Jednym z nich był szef odcinka Ryga – Mińsk , który siedzibę swojej placówki miał w Rzeczycy , w budynku szkolnym . Stamtąd prowadził rekrutację chętnych do działań szpiegowskich
41 Wstrząsające wrażenie relacji IKC o zdradzieckiej robocie Berlina , IKC , nr 252 z 12 września
1931 r ., s . 10 .
42 Szpiegowskie nici rządu sowieckiego , „ Gazeta Międzychodzka . Pismo poświęcone obronie
Kresów Zachodnich ”, nr 127 z 30 października 1925 r ., s . 2 .
43 Kpt . Pekka – as wywiadu rosyjskiego , „ Orędownik . Ilustrowane pismo narodowe i katolickie ” ( Poznań ) [ dalej „ Orędownik ”], nr 270 z 19 listopada 1936 r ., s . 3 .