Przegląd Archiwalno-Historyczny Tom III Poznań 2016
Grzegorz Ł u k o m s k i ( Uniwersytet im . Adama Mickiewicza w Poznaniu )
Państwo komunistyczne a Kościół w publicystyce Józefa Mackiewicza
Był świadkiem swojej epoki , intelektualistą o rzadko spotykanym dorobku i głębi myśli . Jego znakomita proza osiągnęła wyżyny , chociaż zarzucano jej wiele , najczęściej były to zarzuty absurdalne , niekompetentne lub świadczące o złej woli i tendencyjnej ocenie jego dorobku twórczego . Był bodaj największym polskim pisarzem drugiej połowy XX w ., intelektualistą o rzadkiej głębi postrzegania rzeczywistości . Droga donikąd , jedna z wielu powieści Mackiewicza , to magnum opus , genialna wprost analiza ponurej komunistycznej rzeczywistości . „ Żaden pisarz na emigracji nie zaznał takich napaści i szkalowań co Józef Mackiewicz . Zarzucano mu kolaborację z Litwinami , potem z Niemcami ( jemu , który był furmanem za ich okupacji ), poniżanie w swej powieści wojska polskiego w 1920 r . ( służył całą wojnę jako prosty żołnierz w kawalerii ), ubliżanie AK , bezczeszczenie polskich kobiet , szarganie Piłsudskiego , grubiaństwo , kalanie , bluźnierstwa , zła polszczyzna , nieznajomość gramatyki …” – napisał po śmierci pisarza jego przyjaciel ( także daleki krewny ) Karol Zbyszewski , świetny publicysta i dziennikarz radiowy związany przez wiele lat z Radiem Wolna Europa 1 .
Na szczęście wraz z upływem lat rosła liczba tych zafascynowanych nieprzeciętną osobowością Mackiewicza , a nade wszystko tych , którzy obiektywnie , sine ira et studio , potrafili ocenić jego twórczy dorobek . Jego dzieło poddawano ocenom za życia i po śmierci : „ pobił swoich współzawodników
1 Muzeum Polskie w Rapperswilu ( MPR ), Spuścizna Józefa Mackiewicza , sygn . 114 ( Mat eriały biograficzne ), k . 5 . Wycinek prasowy : K . Zbyszewski , Najbardziej niezależny pisarz Emigracji , „ Dziennik Polski ” ( Londyn ) 1985 z 13 lutego ; G . Łukomski , Józef Mackiewicz ( 1902- -1985 ). Intelektualista u źródeł antykomunizmu ideowego , Warszawa-Poznań-Londyn 2011 , s . 176- -178 .