Działalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu ...
87
w ten sposób osłabić nie tylko klasowy ruch robotniczy , ale także rozwijającą się na terenie Wielkopolski chadecję ” 24 .
Drugą pod względem popularności partią w Swarzędzu był Związek Ludowo-Narodowy ( od 1928 r . – Stronnictwo Narodowe ). Członkowie tej partii działali we wpływowych , cieszących się długą tradycją organizacjach , takich jak „ Sokół ”, Towarzystwo Przemysłowców oraz w kołach katolickich i śpiewaczych . „ Endecja prezentowała program , który na czoło wysuwał zasady solidaryzmu i nacjonalizmu , zachowania nienaruszalności własności prywatnej i uprzywilejowanej roli Kościoła katolickiego . W programie wskazywano na Niemcy , jako głównego wroga państwa polskiego . Program ten odpowiadał poważnej części społeczeństwa swarzędzkiego , stąd też około 50 proc . często głosowało na endecję ” 25 .
Zwraca uwagę fakt , że sympatie polityczne były w znacznym stopniu niezależne od pochodzenia społecznego mieszkańca Swarzędza . W Aktach miasta Swarzędza zachowało się zestawienie radnych miasta , wybranych w latach 1921 i 1925 . W 1921 r . czterech radnych zostało wybranych z Listy Obywatelskiej ( endecja ), dwóch z Listy Inwalidów , dwóch z NPR , dwóch z listy niemieckiej . Wśród nich znaleźli się : jeden fabrykant , trzech kupców , malarz , piekarz , palacz , restaurator , dwóch stolarzy . Wszyscy mieli wykształcenie elementarne . Natomiast w 1925 r . było czterech radnych z Listy Obywatelskiej , pięciu z NPR , jeden z listy niemieckiej , w tym : jeden fabrykant , trzech kupców , handlarz , dwóch stolarzy , mistrz piekarski , kolejarz , robotnik . Dziewięciu z nich miało wykształcenie elementarne , jedna osoba ( czyli Tadeusz Staniewski ) – średnie 26 .
Małe miasteczko Swarzędz odtworzyło w mikroskali podziały polityczne charakterystyczne dla całej Wielkopolski . Niemniej badacze podkreślają , że w konflikcie pomiędzy burmistrzem Swarzędza a Radą Miejską ważną rolę odegrały osobowości głównych adwersarzy – autokratyczny sposób bycia burmistrza Dąbrowskiego i niespokojne , konfliktowe usposobienia radnego Wawrzyna Lisieckiego 27 . W latach 1926 – 1927 Tadeusz Staniewski musiał ponownie wykazać się umiejętnością wygaszania konfliktów . Jako przewodniczący Rady Miejskiej dążył do tego , by osobiste spory urzędników nie
24
Cz . Demel , J . Krawulski , K . Rzepa , Działalność NSR i NPR w Wielkopolsce w latach 1917 – 1937 , Warszawa – Poznań 1980 , s . 102 – 103 .
25
Z . Kaczmarek , W Polsce odrodzonej …, s . 186 – 187 .
26
APP , Zespół 53 / 4389 : Akta miasta Swarzędza , Jednostka 294 : Wybory do Rady Miejskiej , k . 78 .
27
W . Białek , Swarzędz 1638 – 1988 …, s . 96 – 97 ; Z . Kaczmarek , W Polsce odrodzonej …, s . 128 . Informacje na temat przebiegu tego konfliktu można znaleźć w zbiorach Archiwum Państwowego w Poznaniu , w zespole 4389 Akta miasta Swarzędza ( jednostki 294 – 295 : Wybory do Rady Miejskiej , jednostka 302 : Posiedzenie Rady Miejskiej ), oraz w zespole 296 Urząd Wojewódzki Poznański ( jednostka 1481 : Administracja miasta Swarzędza ).