Działalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu ... 83
W latach 20 .
Już w okresie poprzedzającym wybuch I wojny światowej narastają w Swarzędzu konflikty społeczne , wyrażające się głównie w rywalizacji pomiędzy Towarzystwem Przemysłowców a Towarzystwem Robotników . Spory pomiędzy nimi położyły się cieniem na wynikach wyborów do Rady Miejskiej w 1909 r ., kiedy sukces odnieśli tylko niemieccy kandydaci . Zrodziła się wówczas idea zbudowania Domu Katolickiego , który jako miejsce spotkań dla wszystkich polskich organizacji i stowarzyszeń miał wzmocnić pozycję rodzimych działaczy . Społeczeństwo swarzędzkie żywiło to pragnienie przez wiele lat , podejmując kolejne próby zespolenia wysiłków różnych ugrupowań . Ostatecznie zjednoczony Komitet Budowy powstał w 1914 r ., ale jego działalności położył kres wybuch wojny . We wszystkich tych inicjatywach ważną rolę odgrywał Tadeusz Staniewski . Był on postrzegany jako człowiek kompromisu , obdarzony zdolnością łagodzenia sporów 8 .
Kiedy w listopadzie 1918 r ., w obliczu końca wojny , w Wielkopolsce zaczęto tworzyć rady robotnicze i żołnierskie , to rewolucyjne wrzenie nie ominęło Swarzędza . Miarą zaufania , jakim mieszkańcy miasta darzyli Tadeusza Staniewskiego , jest fakt , że został on wybrany do zarządu swarzędzkiej Rady . Jak podaje czasopismo „ Postęp ” 9 : „ W Swarzędzu utworzono 13 bm . [ listopada 1918 ] Radę żołnierzy i robotników . W ostatniej zasiada 8 Polaków , 3 Niemców i 1 żyd ; w radzie żołnierzy 4 Polaków i 4 Niemców . Ściślejszy zarząd tworzą : ks . Janicki , Staniewski i Ignacy Mikołajewski . Wszystko w spokoju i porządku ” 10 . Z ramienia swarzędzkiej Rady Robotniczej i Żołnierskiej Tadeusz Staniewski w listopadzie 1918 r . został wybrany delegatem do Sejmu Dzielnicowego 11 . Według anonimowej relacji pt . Pierwsze dni powstania 1918 r . apteka Tadeusza Staniewskiego stała się miejscem , gdzie w tajemnicy przed władzami niemieckimi swarzędzanie spotykali się , przygotowując wybuch powstania . „ 29 XII 1918 przybył p . Staniewski w towarzystwie dwóch zbrojnych powstańców polskich do ówczesnego burmistrza p . Glabisza [ Brunona Glabischa ] na ratusz i oznajmił , że podlega władzy polskiej , ponieważ rada robotniczo-żołnierska została zniesiona . Krótko potem nadesłano p . Staniewskiemu znamienny dokument , list z tut . żandarmerji pruskiej , zatytułowany do prezydenta republiki swarzędzkiej , donosząc o poddaniu się władzy polskiej ” 12 .
8
B . Ksit , Działalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu do roku 1918 , „ Przegląd Archiwalno-Historyczny ” 2018 , t . 5 , s . 43 – 61 .
9
[ Utworzenie Rady Żołnierzy i Robotników w Swarzędzu ], „ Postęp ” 1918 , nr 267 , s . 3 .
10
W cytatach zachowano pisownię oryginalną .
11
A . M . Szafran , Tadeusz Staniewski ...
12
Pierwsze dni powstania 1918 r ., „ Głos Swarzędza ” 1935 , nr 1 , s . 1 – 2 .