Emigracja sezonowa do Niemiec z powiatu wieluńskiego w okresie międzywojennym ...
57
nie miało na celu uniknięcie nadmiaru robotników gromadzących się na granicy , gdyby starosta wieluński miał informacje o tym , ilu faktycznie potrzeba ludzi 52 . Zaproponowany pomysł dość szybko wprowadzono w życie , gdyż już 9 kwietnia 1926 r . Wydział Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi informował starostwa powiatowe , aby wstrzymały wyjazdy pracowników sezonowych poprzez Praszkę , gdyż znajdowało się tam już 2000 osób , a Niemcy przepuszczali tylko po 200 osób dziennie 53 .
Szczyt wydawania paszportów przypadł na okres od 1 do 20 marca , gdy wydano ich 17 200 . Zwiększenie liczby wydawanych dokumentów powodowało , że stale zwiększała się liczba osób przekraczających granicę , wynosząc od 200 do nawet 2000 dziennie . Mimo tego codziennie rosła także kolejka osób czekających na przekroczenie granicy , tak że w dniach 18 , 19 i 20 marca w Zawiśnie czekało około 2000 osób , a w Praszce około 5000 osób . W tym samym czasie , bo 15 marca , strona niemiecka poprosiła o wstrzymanie wychodźstwa Polaków do 22 marca , a następnie do 4 kwietnia . Doszło także do kolejnej manipulacji ze strony niemieckiej , gdyż tamtejsi urzędnicy wprowadzili robotników w błąd , przyjmując po kilka osób na jedno miejsce , toteż robotnikom po przekroczeniu granicy polsko-niemieckiej zawarte uprzednio kontrakty unieważniano i musieli oni wracać do Polski . Łącznie w marcu granicę przekroczyło 15 021 robotników 54 . W kolejnych dniach zmniejszała się liczba osób przekraczających granicę z ok . 250 osób , po 13 kwietnia do 60 osób . Starostwo wydawało paszporty tylko tym , którzy wykazywali się dokumentem potwierdzającym , że mają zagwarantowaną pracę w Niemczech . Łącznie w kwietniu granicę przekroczyło tylko 2816 osób . Tym samym przeminęła główna fala emigracyjna i można było zrobić pewne podsumowanie w stosunku do 1925 r . Otóż , okazało się , że przez granicę przeszło mniej mężczyzn , gdyż niemieccy pracodawcy zgłosili większe zapotrzebowanie na pracę kobiet . Taka sytuacja spowodowała że : „ Pozostało więc w powiecie do dwóch tysięcy młodych ludzi , którzy stale wędrowali do Niemiec , ludzi zdemoralizowanych niechętnych do pracy , gorzej wynagradzanej w kraju , nie
52
Tamże , k . 83 Protokół spisany w UWŁ z przebiegu i wyniku zjazdu starostów z dn . 14 II 1926 r . Odnotować należy , że także starostwo otrzymywało informację z MSW o spodziewanej liczbie osób , które będą przekraczać granicę w Praszce . I tak dla 1928 i 1929 r . przewidywano ok . 25 000 osób , w 1930 r . – 22 000 osób , a w 1931 – 9000 osób . Zob .: APŁ , UWŁ , sygn . 201 , k . 4 Pismo MSW do m . in . wojewody łódzkiego [ dalej : WŁ ] z 5 VII 1928 r .; k . 25 Pismo MSW do WŁ . z października 1929 r .; k . 30 Pismo MSW do WŁ . z dn . 19 IX 1930 ; k . 68 Pismo MSW do WŁ . z dn . 22 IX 1931 r .
53
APŁOS , SPW , sygn . 167 , k . 107 Pismo z Wydziału Bezpieczeństwa Publicznego [ dalej : WBP ] UWŁ do starostów województwa łódzkiego z dn . 9 IV 1926 r .
54
Tamże , k . 5 Sprawozdanie sytuacyjne SWi za marzec 1926 r .