50 Michał Michalski
latach struktura zawodowa i źródła utrzymania nie ulegały większym zmianom , bowiem 9 grudnia 1931 r . z rolnictwa utrzymywało się 79,99 proc . mieszkańców 20 . Dane zaś na 1 stycznia 1938 r . wskazują , że rolników i robotników rolnych żyjących z tego działu było 178 418 ( 75,97 proc .); osobno sklasyfikowani byli bezrobotni robotnicy rolni i ich rodziny – 17 688 osób ( 7,53 proc .). Nie wiadomo , ilu pracowników umysłowych pracowało dla rolnictwa ( np . kancelarzyści w majątkach ziemskich ), jednakże nie było ich zbyt wielu 21 .
Część granicy powiatu wieluńskiego , czyli odcinek południowo-zachodni o długości 52 km , jednocześnie stanowił granicę państwową polsko-niemiecką , z czego 7 km była to granica tzw . „ sucha ”, a 45 km to granica biegnąca na rzece Prośnie , „ która tuż przy granicy na Śląsku Pruskim bierze początek i płynie wąskim strumykiem , a dopiero od wsi Prosna w powiecie Wieluńskim przybiera na masie wodnej ” 22 . Przy granicy państwowej leżały gminy : Chotynin , Dzietrzkowice , Skomlin , Mokrsko , gmina Praszka , miasto Praszka i Rudniki , które graniczyły z powiatami : Rosenberg ( Olesno ) i Kreuzburg ( Kluczbork ) w Niemczech 23 .
Specyfika , jakiej nabierał z czasem powiat wieluński i jaką utrzymał w czasie II RP , wynikała z nadgranicznego położenia : najpierw nad granicą rosyjsko-pruską ( niemiecką ), a następnie nad polsko-niemiecką . W 1936 r . starosta mgr Tadeusz Niżankowski stwierdzał : „ Bliskość granicy ułatwia trwającą tu lat zgórą 40 emigrację sezonową do Niemiec kierując tam rokrocznie około 30.000 osób ” 24 . Jednocześnie : „ Ten typ proletarjatu wiejskiego zaludnił stopniowo powiat wieluński jeszcze za dawnych czasów zaboru rosyjskiego . Tutaj , jako do powiatu granicznego napływała rokrocznie masa robotników rolnych , którzy mając możność otrzymywania przepustek zagranicznych udawali się na letnie i jesienne roboty do ościennych Niemiec , a po ukończeniu robót powracając nie opuszczali już terenów powiatu wieluńskiego ,
20
Drugi powszechny spis ludności z dn . 9 . XII 1931 r . Mieszkania i gospodarstwa domowe . Ludność . Stosunki zawodowe . Województwo łódzkie …, s . 67 .
21
APŁ , Akta miasta Łodzi , sygn . 23 670 , k . 3 Struktura zatrudnienia ludności powiatu wieluńskiego na dn . 1 I 1938 r .
22
APŁOS , SPW , sygn . 767 , k . 83 Informacja starosty wieluńskiego ( dalej : SWi ) o stanie rolnictwa w powiecie wieluńskim . Podobnie : S . Borawski , Rolnictwo w powiecie wieluńskim . Dane statystyczne i uwagi krytyczne , „ Głos Polski ” z 23 lipca 1929 , nr 199 , s . 4 . Natomiast 43 km ( w tym 7 km suchej ): Ziemiaństwo – Rolnictwo – Samorządy województwa łódzkiego , t . 1 , pod red . Z . Kotkowskiego i S . Grodzieńskiego , Łódź 1928 , s . 130 .
23
APŁOS , SPW , sygn . 788 , k . 4 Sprawozdanie SWi o stanie powiatu wieluńskiego za 1936 r .; Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Wschodniej . Podział na gminy według stanu z dnia 1 . IV 1933 roku ; Mapa gmin Rzeczypospolitej Polskiej . Podział administracyjny według stanu z dnia 1 . IV 1938 roku .
24
APŁOS , SPW , sygn . 788 , k . 4 Sprawozdanie SWi o stanie powiatu wieluńskiego za
1936 r .