Pisarze wielkopolskich miast szlacheckich w okresie staropolskim
255
w kontekście ksiąg grodzkich zgłębił Paweł Klint 130 . O wpisach kronikarskich wspomniała również Agnieszka Bartoszewicz w swojej książce 131 . W ostatnim czasie tematem zajął się Marcin Starzyński 132 . Kilka wpisów kronikarskich przytoczyła też Magdalena Biniaś-Szkopek 133 . W międzyczasie Janusz Łosowski zdefiniował twórczą działalność kancelistów 134 .
Za Januszem Łosowskim można podzielić wpisy na kronikarskie i sentencjonalne 135 . W pierwszej grupie mieszczą się noty o początku i końcu roku oraz odroczeniu terminów sądów . To właśnie dzięki nim nauczono się kontrolować upływający czas wraz z technicznym sortowaniem wpisów . Prawdziwą jednak gratką są w zasadzie pojedyncze zapisy informujące m . in .: o wydarciu karty z księgi miejskiej 136 , zawaleniu się kościoła w Koźminie i budowie nowego w 1745 r . 137 , przebudowie ratusza w Kórniku 138 , przelocie komety nad Koźminem w 1721 r . 139 i przemarszu wojsk francuskich idących przez Koźmin na Moskwę w 1812 r . 140 , o morowym powietrzu ( które pojawiło się w Lwówku w 1600 r . i spowodowało śmierć czterech tysięcy osób 141 , w Pleszewie pojawiło się w latach 1625 142 i 1708 143 ), pożarze w Grodzisku w 1776 r . 144 , Zbąszyniu w 1613 r . 145 i Trzcielu ( opisano w księdze pożar miasta będący następstwem potopu szwedzkiego , w którym spłonęły niemal wszystkie budynki , a także archiwum miejskie ) 146 . Co ciekawe , w Kórniku i Zbąszyniu wy
130
P . Klint , „ Świat na opak ” w wielkopolskich księgach grodzkich XVII wieku . O humorystycznej twórczości urzędników kancelaryjnych , „ Roczniki Historyczne ” 2005 , r . 71 , s . 173 – 184 ; tegoż , Radość tworzenia , czyli o mało poważnych rysunkach w sądowych księgach wielkopolskich z XVII w ., [ w :] Kultura radości na ziemi wschowskiej . Obraz uroczystości , jubileuszy , wizyt gości , świąt , pod red . P . Klinta , M . Małkus , K . Szymańskiej , Wschowa 2013 , s . 51 – 67 .
131
A . Bartoszewicz , dz . cyt ., s . 101 .
132
M . Starzyński , Archiwa miejskie w średniowiecznych strategiach pamięci , [ w :] Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski , t . 1 , pod red . J . Banaszkiewicz , Warszawa 2018 , s . 470 – 475 .
133
M . Biniaś-Szkopek , dz . cyt ., s . 102-106 .
134
J . Łosowski , Żart – formularz – intencja . Wpisy ludyczne w księgach kancelarii grodzkich XVII wieku , [ w :] Formuła , archetyp , konwencja w źródle historycznym . Materiały IX Sympozjum Nauk Dających Poznawać Źródła Historyczne , Kazimierz Dolny , 14 – 15 grudnia 2000 r ., pod red . A . Góraka , K . Skupieńskiego , Lublin 2006 , s . 133 – 156 .
135
J . Łosowski , Kancelarie miast szlacheckich …, s . 148 – 153 .
136
APP , Akta miasta Koźmina , sygn . 17 , s . 161 .
137
Tamże , sygn . I 19 , s . 331 .
138
APP , Akta miasta Kórnik , sygn . I 9 , s . 77 , 142 .
139
APP , Akta miasta Koźmina , sygn . I 8 , s . 202 .
140
Tamże , sygn . I 18 , s . 138 .
141
APP , Akta miasta Lwówek , sygn . I 7 , s . 284 .
142
APP , Akta miasta Pleszew , sygn . I 3 , s . 243 ; sygn . I 26 , s . 124 .
143
Tamże , sygn . I 16 , s . 695 ; sygn . I 30 , s . 6 .
144
Biblioteka Zakładu im . Ossolińskich we Wrocławiu , Rkps . 1526 / II , s . 133 – 135 .
145
APP , Akta miasta Zbąszyń , sygn . I 10 , s . 638 .
146
APG Akta miasta Trzciela , sygn . 66 / 241 / 0 / 1 / 14 , s . 3 . Zob . A . Karpiński , Pożary w miastach Rzeczpospolitej w XVI – XVIII wieku i ich następstwa ekonomiczne , społeczne i kulturowe , Warszawa 2020 , s . 31 .