Pisarze wielkopolskich miast szlacheckich w okresie staropolskim
251
Wyrazem erudycji pisarza są stosowane przez niego łacińskie sentencje . Do zdecydowanie najczęstszych należy cytat z Owidiusza : [ Finis coronat opus ], umieszczany zwykle pod ostatnim wyrazem w księdze . Wykorzystano go w Grodzisku , Koźminie , Pleszewie i Rydzynie 68 . Powyższej sentencji używano wymiennie ze zwrotem : [ Finis huius libri ]. Sentencji : [ Si finis bonus , laudabile totum ] użyto w Bninie 69 i Pleszewie 70 . W Pleszewie dwukrotnie wykorzystano również inną Owidiuszowską sentencję : [ Quidquid agis , prudenter agas et respice finem ] 71 . Wielokrotnie , zazwyczaj przy okazji notowanych nowych składów urzędników miejskich w Obrzycku , wykorzystywano cytat : [ Deus providebit incrementum dedit ] 72 . Niezwykle aktywni , jeśli chodzi o wybór sentencji , byli pisarze z Pleszewa . Jeden z nich umieściłnawet fragment z 61 . Psalmu na karcie tytułowej nowo rozpoczętej księgi , brzmi on : [ Iusta iudicate filis hominum ] 73 . Do innych przytaczanych słów należą : [ In iudicando criminesa est celeritas ] w Chodzieży 74 , [ Natus est nobis solvatur mundi ] 75 oraz [ Tres digiti scribunt cartera membra ] 76 . W innych miastach stosowano : [ Non parretum idea nihil de side natur ] w Grodzisku 77 , [ Sine justilia nec republica nec eximius hominum catus imo nec domus quidem pervo conotabit ] w Koźminie , [ Omnia que scribum comendo laudi ] w Kórniku 78 , [ Omnia quae peraguntax in mundi machina , a notitia , et hominum memoria defluunt velocitex nisi scriptorarum serie memoriaque fuerint roborata , Et memorem famam qui bene gessit habet ] w Łobżenicy 79 , [ Si est boni consulis non solum videre quid agatur verum etiam providere quid futurum sit , Satis est homines in prudentia lapsos non agere ; urgere vero idque entes certe est inhumanum ] 80 , [ Servite domino in timore et erudimini qui iudicatis terram ] 81 , [ Nullo virtus abundationes haberi videtur fructus quam iustitia ] 82 , [ In iudice nihil aliud quaerendum nisi Iustitia Gravitas Homanitas Fides ] 83 , [ Laus Iustitia
68
APP , Akta miasta Koźmina , sygn . I 8 , s . 560 ; sygn . I 11 , s . 607 ; sygn . I 16 , s . 182 ; Biblioteka Zakładu im . Ossolińskich we Wrocławiu , Rkps . 1514 / II , s . 71 ; APP , Akta miasta Pleszew , sygn . I 14 , s . 1131 ; sygn . I 32 , s . 192 ; sygn . I 38 , s . 233 ; APP , Akta miasta Rydzyna , sygn . I 47 .
69
APP , Akta miasta Bnin , sygn . I 2 , wyklejka .
70
APP , Akta miasta Pleszew , sygn . I 35 .
71
Tamże , sygn . I 30 , karta tytułowa , s . 325 ; sygn . I 31 , s . 23 .
72
APP , Akta miasta Obrzycko , sygn . I 3 , karta tytułowa .
73
APP , Akta miasta Pleszew , sygn . I 18 , karta tytułowa .
74
APP , Akta miasta Chodzież , sygn . I 5 .
75
APP , Akta miasta Pleszew , sygn . I 18 , wyklejka .
76
Tamże , sygn . I 30 , karta tytułowa , s . 325 ; APP , sygn . I 31 , s . 23 .
77
Biblioteka Zakładu im . Ossolińskich we Wrocławiu , Rkps . 1513 / II , s . 294 , 420 .
78
Tamże , s . 67 .
79
APB , Akta miasta Łobżenicy , sygn . 194 / 7 , s . 7 .
80
APP , Akta miasta Poniec , sygn . I 24 , s . 1 . Cytat z mowy Cycerona .
81
Tamże , sygn . I 30 , s . 3 . Psalm 2 , wiersz 150 .
82
Tamże , sygn . I 30 , s . 3 . S . Ambrosius .
83
Tamże , sygn . I 30 , s . 137 . Cyceron .