Przegląd Archiwalno-Historyczny t. VII | Page 242

Przegląd Archiwalno-Historyczny Tom VII Poznań 2020
Marcin F r ą ś ( Uniwersytet Mikołaja Kopernika , Archiwum Państwowe w Bydgoszczy ) mgr , marcin-fras @ wp . pl ORDCID iD : 0000-0002-0138-0274
Pisarze wielkopolskich miast szlacheckich w okresie staropolskim 1
Kancelaria miejska jako ośrodek silnie biurokratyczny , podlega bezpośrednio samorządowi miejskiemu . Od kilkunastu lat pogląd na jej temat ewoluował . Zaczęto rozpatrywać jej funkcjonowanie w aspekcie kulturotwórczej roli w życiu miast różnych epok . Z obu tych względów kancelarie miejską można , a nawet trzeba , badać również z punktu widzenia jej personelu , rozumianego jako grupa ludzi tej samej profesji , przede wszystkim umiejących samodzielnie czytać i pisać 2 .
W kancelariach wielkopolskich miast szlacheckich przez trzy stulecia istniał zwyczaj , że zatrudniano jedną osobę jawnie pełniącą obowiązki pisarza , czyli de facto zwierzchnika urzędu 3 . Jedynie w Lesznie , największym z miast szlacheckich w Wielkopolsce , grono urzędników kancelaryjnych rozszerza się do dwóch , a czasem i trzech osób . Niemniej jednak w obu przypadkach kluczowe jest , aby nie tylko zidentyfikować , ale również poznać indywidualną przeszłość każdego z nich , w tym ich wiek w momencie rozpoczęcia przez
1
Artykuł pozbawiony jest informacji o danych personalnych pisarzy i ich wynagrodzeniu . Powodem tego jest ograniczenie objętości tekstu .
2
J . Łosowski , Kancelarie miast szlacheckich województwa lubelskiego od XV do XVIII wieku , Lublin , 1997 , s . 7 – 8 .
3
Sprawa wyglądała podobnie w kancelariach lubelskich miast szlacheckich , zob .: tamże , s . 191 ; A . Bartoszewicz , Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce , Warszawa 2012 , s . 184 ; J . Tandecki , Dokumenty i kancelarie miejskie , [ w :] Dyplomatyka staropolska , pod red . T . Jurka , Warszawa 2015 , s . 415 .; M . Biniaś-Szkopek , Księga miejska zbąszyńska ( 1588 – 1914 ) – zapomniane źródło do dziejów Zbąszynia w zbiorach Biblioteki Kórnickiej , „ Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej ” 2018 , t . 35 , s . 100 ; Sz . T . Jaworski , Księga wójtowska i ławnicza miasta Kórnika z lat 1580 – 1607 , „ Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej ” 2019 , r . 36 , s . 127 .