Archiwum Państwowe w Poznaniu w latach 1939-1945
221
archiwalnego . Same archiwa starały się hamować poczynania przełożonych w takim stopniu , w jakim było to możliwe 64 .
Przedstawiając proces udostępniania archiwaliów w okresie okupacji hitlerowskiej , warto zastanowić się nad tym , kto najczęściej sięgał po dokumentację archiwalną oraz w jakim celu była ona wykorzystywana .
Jeżeli chodzi o „ użytkowników instytucjonalnych ”, w pierwszej kolejności należy wymienić różnego rodzaju władze policyjne , którym obowiązkowo udostępniano materiały archiwalne zawierające cenne informacje . W materiałach źródłowych zachowały się akta potwierdzające współpracę Archiwum Rzeszy w Poznaniu ze Służbą Bezpieczeństwa Reichsführera SS ( Sicherheitsdienst des Reichsführer SS-SD ), które dotyczyły informowania władz policyjnych o znalezionych dokumentach o charakterze politycznym , w zamian za co oczekiwano , iż SD będzie zwracało się o poradę w kwestiach archiwalnych 65 . Z uwagi na brak dokładniejszych danych na ten temat , nie można zobrazować , jak wyglądała dalsza współpraca .
Poza placówkami policyjnymi z poznańskiego Archiwum korzystały instytucje wojskowe . Wojskowa służba archiwalna przybyła do Poznaniu już w pierwszych dniach po zakończeniu działań wojennych prowadzonych w Wielkopolsce . Często w późniejszym okresie dostarczano placówkom wojskowym dane , które znajdowały się w aktach , a zdarzały się przypadki wypożyczania tej dokumentacji na zewnątrz . Część akt , dotyczących m . in . powstań wielopolskiego i śląskiego , została przejęta przez Archiwum Wojskowe w Oliwie .
Niejednokrotnie władze administracyjne wykorzystywały archiwalia przechowywane w magazynach Archiwum Rzeszy w Poznaniu . Obiektem zainteresowania tych instytucji były głównie akta gospodarcze , prawne , administracyjne i dokumentacja osobowa .
Udostępnianie materiałów archiwalnych osobom prywatnym polegało głównie na wyszukiwaniu w zasobie informacji o charakterze genealogicznym , a następnie wydawaniu zaświadczeń i odpisów dokumentacji , którą uważano za przydatną w celach osobistych . Jak już wcześniej wspomniałem , liczba prowadzonych badań naukowych znacznie zmalała w okresie okupacji . Było to związane z całkowitym ograniczeniem dostępu do zasobu dla obywateli polskich oraz z warunkami , jakie panowały podczas okupacji . Nie należy jednak pominąć grupy naukowców niemieckich , którzy korzystali z archiwaliów . Przypuszczalnie byli to lokalni badacze zajmujący się historią regionalną 66 .
64
M . Stażewski , Niemiecka polityka archiwalna …, s . 185 .
65
AP Poznań , Archiwum Rzeszy , sygn . 210 , s . 10 .
66
M . Stażewski , Niemiecka polityka archiwalna …, s . 188 – 189 .