Archiwum Państwowe w Poznaniu w latach 1939-1945
213
Do okólnika z 28 lipca 1942 r . dołączono pismo , w którym ustalono podział na dwie kategorie akt , jakie następnie miały zostać niezwłocznie przewiezione do poznańskiego archiwum . Do pierwszej z nich przydzielono : materiały polskiego wywiadu i kontrwywiadu , akta natury wojskowej zawierające informację o niemieckości w Kraju Warty , a dotyczące wojskowego przeszkolenia , akta procesów politycznych oraz akta dotyczące kwestii żywienia , mostów , dróg wodnych i lądowych . Natomiast materiały archiwalne zakwalifikowane do drugiej grupy to : dokumenty pergaminowe , zabytkowe rękopisy , akta pochodzące sprzed 1806 r ., akta instytucji centralnych takich jak : nadprezydium prowincji , rejencji , komisji generalnych , komisji kolonizacyjnych i akta kuratoriów szkolnych , urzędu wojewódzkiego , szkolnych władz nadzorczych oraz instytucji kościelnych z czasów polskiego zarządu 37 . Założono , że ekspertyzę archiwalną tego zasobu wykonają opiekunowie archiwalni , jednak w związku z brakiem informacji o efektach ich prac nie można ustalić , na jaką skalę dokonywała się akcja zabezpieczenia archiwaliów w Kraju Warty .
Po zajęciu Wielkopolski przez wojska niemieckie władze archiwalne przystąpiły do konfiskaty archiwaliów kościelnych . 4 października 1939 r ., po dokonaniu rewizji i przesłuchaniu pracowników , opieczętowano główny magazyn Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu , co rozpoczęło proces likwidacji placówki . Pod koniec 1939 r . losy tej instytucji były już praktycznie przesądzone , gdyż przybyli do Poznania Niemcy bałtyccy , którzy uzyskali poparcie Himmlera , wybrali budynek archiwum na miejsce przechowywania swoich zbiorów . Jeszcze dr Hermann Gollub podjął próby ratowania placówki , ale ostatecznie pod koniec września 1940 r . rozpoczęto wywożenie akt kościelnych z gmachu archiwalnego do pomieszczeń magazynowych Archiwum Rzeszy w Poznaniu oraz kościoła farnego , który został zamieniony na magazyn archiwalny 38 .
W ramach swojej działalności poznańskie Archiwum zabezpieczyło akta innych kościelnych instytucji archiwalnych . Na początku listopada 1939 r . podjęto decyzję o zamknięciu katedry we Włocławku , a wraz z nim tamtejszego archiwum . Archiwalia związane z kurią diecezjalną i z sądem kościelnym postanowiono przewieźć w czerwcu i lipcu 1942 r . do magazynów Archiwum Rzeszy w Poznaniu 39 . Podobna sytuacja miała miejsce z aktami Archiwum
37
Tamże , s . 194 – 197 .
38
J . Nowacki , Losy wojenne Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu , „ Sprawozdanie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk ” 1945 / 1946 , t . 13 , s . 45 .
39
S . Librowski , Sprawozdanie z działalności Archiwum Diecezjalnego we Włocławku 1945 – 1958 , „ Archiwa , Biblioteki i Muzea Kościelne ” 1959 , t . 1 , z . 1 , s . 145 .