Archiwum Państwowe w Poznaniu w latach 1939-1945
207
tym jak dr . Hermanna Golluba przeniesiono do Szczecina 7 . Swoją funkcję pełnił do końca stycznia 1942 r ., ponieważ od 1 lutego 1942 r . zastąpił go na tym stanowisku wyższy radca archiwalny ( Oberarchivrat ) dr Erich Weise pełniący obowiązki kierownika archiwum do zakończenia okresu okupacji 8 .
W tym miejscu należałoby dodać , że przełożony Archiwum w Poznaniu nosił tytuł kierownika , a nie – jak w innych niemieckich instytucjach tego typu – dyrektora . Dr Hermann Gollub , gdy zauważył powyższy problem , 24 marca 1941 r . złożył na ręce Namiestnika Rzeszy Kraju Warty ( Reichsstatthalter Wartheland ) pismo , przedstawiając w nim argumenty za przywróceniem funkcji dyrektora . Odwołał się m . in . do historii , a konkretnie do czasów pruskich , kiedy Archiwum Państwowe w Poznaniu znajdowało się pod niemieckim zarządem , a jego przełożonym był wtedy dyrektor . Zwrócił również uwagę na zmniejszenie renomy placówki , która – podobnie jak inne archiwa znajdujące się pod jurysdykcją niemiecką – reprezentuje władzę Trzeciej Rzeszy , oraz na fakt , iż w Poznaniu na czele instytucji tego samego rodzaju , takich jak np . Stadtbücherei czy Universitätsbibliothek , stoją dyrektorzy 9 . Jego prośba nie została najprawdopodobniej w ogóle rozpatrzona , gdyż po kilku dniach od dostarczenia tego dokumentu pozbawiono go funkcji kierownika poznańskiego ośrodka archiwalnego 10 . Niewykluczone , że wysłanie takiego właśnie pisma do namiestnika Rzeszy było jedną z przyczyn jego odwołania .
Jeśli chodzi o podporządkowanie państwowej służby archiwalnej w jednostkach terytorialnych , jakimi były okręgi Rzeszy , to w pierwszych tygodniach po likwidacji zarządu wojskowego na tych terenach kwestia ta nie została rozstrzygnięta . Archiwa w Poznaniu oraz w Gdańsku określano mianem archiwów państwowych ( Staatsarchive ), chociaż podlegały bezpośrednio Mini sterstwu Spraw Wewnętrznych Rzeszy ( RMdI ), co świadczy o ich związku ze służbą archiwalną Rzeszy , a konkretnie z Generalnym Dyrektorem Pruskich Archiwów Państwowych i dyrektorem Archiwum Rzeszy w Poczda mie . Wkrótce dr Zipfel jako dyrektor Archiwum w Poczdamie wystosował do RMdI postulat dotyczący rozwiązania kwestii związanej z podporządkowaniem tych instytucji odpowiednim organom . Zaproponował , aby archiwa w Poznaniu oraz Gdańsku zmieniły nazwę na Archiwa Rzeszy , odpowiedni namiestnik Rzeszy miał objąć nadzór nad tymi instytucjami , a kierownictwo sprawowałby dyrektor Archiwum Rzeszy w Poczdamie , choć ministrowi spraw wewnętrznych pozostawiono możliwość wydawania werdyktów w niektórych sporach . Poza tym w piśmie umieszczono zapis o wydatkach
7
M . Stażewski , Niemiecka polityka archiwalna na ziemiach polskich włączonych do Rzeszy 1939 – 1945 , Warszawa-Łódź 1991 , s . 73 .
8
Archiwum Państwowe miasta Poznania i województwa poznańskiego oraz jego archiwa terenowe . Przewodnik po zasobie archiwalnym , red . C . Skopowski , Warszawa 1969 , s . 16 .
9
AP Poznań , RSH , sygn . 4946 , s . 149 – 150 .
10
Tamże , s . 153 .