Świadkowie Jehowy w Wielkopolsce – część II ( lata 1950 – 2018 )
125
w materiałach MBP kierowanych do KC PZPR , w którym stwierdzono , że „ w środowiskach Świadków Jehowy – spodziewają się , że skutkiem umowy 5 będzie akcja rządu przeciw nim i zawieszenie ich działalności ” 6 .
W czasie przesłuchań w latach 1950 – 1955 śmierć poniosło co najmniej osiemnastu Świadków Jehowy 7 . Mimo to właśnie w tym okresie nielegalnej wspólnocie przybywało najwięcej konwertytów ( 37 tysięcy wiernych w 1955 r .), a oni sami zwiększyli wówczas swoją aktywność „ chodzeniem po domach ” i działalność wydawniczą ( skonfiskowane powielacze zastąpiły nowoczesne maszyny offsetowe 8 ). W warunkach delegalizacji i koniecznego zejścia do podziemia Świadkowie organizowali się w mniejszych aniżeli zbory jednostkach . Były to tak zwane „ grupy ”, skupiające od siedmiu do dziesięciu osób , i „ kółka ”, które liczyły zaledwie po trzy osoby 9 .
Kolejne lata były dla członków wyznania , również w Wielkopolsce , okresem w którym trwały aresztowania i śledztwa związane z nielegalną działalnością rozwiązanego Stowarzyszenie . Oskarżano ich przede wszystkim o szpiegostwo , a dowodami na ten zarzut miały być informacje zbierane przez poszczególnych głosicieli chodzących od domu do domu z akcją misyjną . Głosiciele bowiem mieli obowiązek spisywania wszystkich informacji mogących ułatwić członkom Stowarzyszenia działalność misyjną . Zapiski te , a często także szkice sytuacyjne w formie podręcznych map i planów poszczególnych rejonów , trafiały do osób będących kierownikami zborów , okręgów bądź obwodów . W trakcie aresztowań i rewizji tego typu dokumentacja stawała się dowodem na działalność szpiegowską wyznania 10 .
Mimo początkowego zaskoczenia i aresztowania sporej grupy wyznawców spośród kadry kierowniczej Świadków Jehowy z terenu województwa
5
Chodziło o tzw . porozumienie kwietniowe ( 14 kwietnia 1950 r .) między rządem a Kościołem rzymskokatolickim , zob . J . Krukowski , Porozumienia pomiędzy przedstawicielami Rządu i Episkopatu Polski z 1950 i 1956 r . Znaczenie i realizacja , [ w :] Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej , pod red . A . Mezglewskiego , P . Stanisza , M . Ordon , Warszawa 2005 , s . 71 – 98 .
6
AAN , KC PZPR , sygn . 237 / V / 158 , Informacje z Ministerstwa Bezpieczeństwa Public z- nego , k . 51 – 55 .
7
J . Mironczuk przyjmuje , że w czasie tortur śmierć mogło ponieść nawet czterdzieści osób , zob . J . Mironczuk , Świadkowie Jehowy wobec władz Polski Ludowej – geneza kontestacji , [ w :] Władze Polski Ludowej a mniejszościowe związki wyznaniowe , pod red . T . J . Zielińskiego , Warszawa – Katowice 2010 , s . 85 – 101 . Sami Świadkowie Jehowy podają , że represjami objęto 90 proc . wyznawców ( tj . ok . 15 tysięcy osób ), a liczba ofiar sięgnęła kilkudziesięciu osób , zob . K . Urban , Mniejszości religijne …, Kraków 1994 , s . 26 .
8
„ Rocznik Świadków Jehowy ” 1994 , s . 233 .
9
K . Urban , Świadkowie Jehowy w Polsce w latach 1950 – 1963 . Przyczynek do likwidacyjnej tendencji w polityce wyznaniowej państwa , [ w :] Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych ( Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin ), red . B . Górowska , Warszawa 2004 ., s . 232 – 233 .
10
AIPN Poznań , sygn . IPN Po 04 / 1399 , Akta śledcze w sprawie przynależności do zboru wyznania „ Świadków Jehowy ” w latach 1950 – 1951 – przeciwko Leśniewicz Jan .