Wokół recepcji Przymierza polsko-pruskiego Szymona Askenazego
11
stała się wyraźniejszą , jaśniejszą , logiczniejszą w wykładzie p . A [ skenazego ], niż u X . Kalinki […]” 10 .
Korzon nie omieszkał również wskazać na słabe strony pracy lwowskiego historyka , który ściągnął „ na siebie podejrzenie zbytecznej gorliwości w usprawiedliwianiu polityki Ignacego Potockiego i St . Małachowskiego , stawiając ich pod działaniem nieprzepartej jakoby siły stosunków międzynarodowych , kiedy właśnie ta siła okazała się bezsilną wobec anarchii okresu saskiego i nie zmusiła poprzedników do żadnego traktatu ” 11 .
Mimo tych uwag krytyczno-polemicznych pozytywna w ogólnym wydźwięku recenzja Korzona była dla młodego Askenazego bardzo ważna , ponieważ sformułowana została przez wybitnego historyka owych czasów . Zapewniała mu ona niewątpliwie dobry start w karierze naukowej i korzystną pozycję w czołówce polskiego środowiska historycznego . Zauważając nawet pewne niedociągnięcia w pracy Askenazego , Korzon niwelował je zaraz zaletami i ocenił jej autora tymi słowami : „ Tymczasem zaś orzekamy , że zanadto jest wrażliwym na słowo piękne i szlachetne , a za mało uczuwa wagę czynu ; stąd wynika , że się oryentuje trafniej w świecie literatury i sztuki , niż w polityce , gdzie wartość wyrazów pisanych lub wymawianych oblicza się podług siły ramienia , popierającego je , a milczenie bywa nieraz skuteczniejszem od najgłośniejszego krzyku i od najwymowniejszego słowa . Atoli , jeżeli na tem miejscu kładziemy zastrzeżenie przeciwko wyrokom politycznym p . A-ego [ Askenazego ], to dla referatów jego wyznajemy wyjątkowe uwielbienie , nikt bowiem z piszących obecnie kolegów nie potrafi skrzętniej nagromadzić materyału , wydobyć sekretów , wytropić oszustw ; nikt zręczniej nie zdemaskuje i dosadniej nie zohydzi niegodziwości . Takie zalety nadają też trwały interes i ujmujący powab książce obecnej w szerokich kołach czytelników , a dla fachowego badacza nieocenioną użyteczność ” 12 .
O ile w osobie Korzona miał Askenazy poparcie , o tyle wszedł w poważny konflikt , m . in . na tle oceny przymierza polsko-pruskiego , z innym , znaczącym wówczas historykiem z Uniwersytetu Lwowskiego , Bronisławem Dembińskim . Początki ich konfliktu sięgają roku 1900 i związane były z III Zjazdem Historyków Polskich w Krakowie , podczas którego Dembiński wygłosił referat pt . Stan nauki historycznej w XIX wieku , krytycznie skomentowany przez Askenazego 13 .
10
Tamże , s . 133 . Pisownia według oryginalnego zapisu autora . Dotyczy to także wszystkich innych cytatów zawartych w tekście , łącznie z pogrubionymi i zapisanymi wersalikami słowami . 11
Tamże , s . 128 .
12
Tamże , s . 138 .
13
Pisał na ten temat J . Myśliński , W sprawie katedry dla Szymona Askenazego we Lwowie , „ Rocznik Naukowy-Dydaktyczny ” 1962 , z . 14 , s . 210 .