46 Michał Michalski
jonach , nie mogło wchłonąć miasto . Również spośród tych , którzy się w nim znaleźli , rekrutowali się potencjalni kandydaci do emigracji w obliczu trudności na rynku pracy . Takim rezerwuarem niewykorzystanej siły roboczej stały się również liczne miasteczka , często pozbawione praw miejskich , o rolniczym charakterze ” 2 . Na to nałożyła się jeszcze eksplozja demograficzna , która rozpoczęła się w latach 50 . XIX w . na zachodnich ziemiach polskich i od lat 70 . XIX w . w Królestwie Polskim i w Galicji 3 .
Także mieszkańcy powiatu wieluńskiego wyruszali na poszukiwanie pracy za zachodnią granicą – pierwsze sporadyczne wyjazdy były w wieku XVIII , a chętni udawali się na Śląsk Opolski lub do Wrocławia 4 . Jednak największe natężenie emigracyjne przypadło na lata po 1890 r ., wówczas bowiem zezwolono na zatrudnianie sezonowe pracowników bez rodzin , głównie w rolnictwie 5 .
Tabela 1 . Emigracja sezonowa z powiatu wieluńskiego do II Rzeszy na tle Królestwa Polskiego w latach 1890 – 1912
Rok Robotnicy
Powiat wieluński
% emigracji z Królestwa Polskiego
Królestwo Polskie
1890 6 590 38,15 17 275 1900 18 951 15,90 119 184 1904 24,4 tys . ≈17,72 137 701 1908 34,6 tys . ≈14,72 235 074 1912 39,5 tys . ≈12,25 322 350
Źródło : Obliczenia własne na podstawie : K . Groniowski , Emigracja z ziem zaboru rosyjskiego ( 1864 – 1918 ), [ w :] Emigracja z ziem …, s . 213 – 217 .
Charakterystyka społeczno-gospodarcza powiatu wieluńskiego
Zakończenie I wojny światowej przyniosło odzyskanie niepodległości przez Polskę . W powiecie wieluńskim , który zbytnio nie ucierpiał na skutek zniszczeń wojennych , oszacowane straty bezpośrednie wyniosły bowiem tylko
2
K . Groniowski , Emigracja z ziem zaboru rosyjskiego ( 1864 – 1918 ), [ w :] tamże , s . 196 . Został zachowany oryginalny zapis we wszystkich cytatach .
3
J . Kozłowski , dz . cyt ., s . 99 .
4
J . Milczarek , Emigracja zarobkowa z wieluńskiego ( 1918 – 1939 ), „ Łódzkie Studia Etno graficzne ” 1977 , t . 19 , s . 7 .
5
K . Groniowski , dz . cyt ., s . 213 – 217 .