Przegląd Archiwalno-Historyczny Tom VI Poznań 2019
Irena M a m c z a k - G a d k o w s k a ( Uniwersytet im . Adama Mickiewicza w Poznaniu ) dr hab ., irena . gadkowska @ gmail . com ORCID iD : 0000-0003-0011-9266
Archiwiści II Rzeczypospolitej w służbie państwa i społeczeństwa
Działalność archiwistów międzywojennych w służbie państwa i społeczeństwa jest znacząca i wielowątkowa . Mówiąc o roli archiwistów w okresie II RP , nie sposób pominąć faktu , że swoją działalność państwowotwórczą rozpoczęli oni już w trakcie I wojny światowej , przygotowując m . in . projekt dekretu archiwalnego , zapobiegając wywożeniu archiwaliów za granicę i niszczeniu dokumentacji oraz aktywnie uczestnicząc w pracach Biura Prac Kongresowych w Paryżu .
W oparciu o wypracowane przez wybitnych historyków i archiwistów projekty Reskryptu , a następnie Dekretu o archiwach państwowych i opiece nad archiwaliami z 7 lutego 1919 r ., stworzono w II RP nowoczesny , oparty na wzorach zachodnich , scentralizowany model funkcjonowania sieci archiwów . Zarządzał nią podległy ministrowi wyznań religijnych i oświecenia publicznego Wydział Archiwów Państwowych ( WAP ), który pozwolił pod jednym kierownictwem skoncentrować wysiłki służb archiwalnych realizujących liczne i bardzo ważne zadania , stojące przed tymi instytucjami . Już więc u progu niepodległości funkcjonowanie archiwów i służby archiwalnej regulowało nie tylko nowoczesne prawo archiwalne , ale także wiele przepisów wykonawczych ( regulaminów archiwalnych ), które normowały prawie wszystkie obszary działalności archiwów i służby archiwalnej 1 .
1
„ Dziennik Praw Państwa Polskiego ” 1919 , nr 14 , poz . 182 ; M . Motas , Pierwsze akty prawne o organizacji polskich archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami z 31 lipca 1818 r . i z 7 lutego 1919 r ., „ Archeion ” 1968 , t . 50 , s . 27 – 41 ; R . Piechota , B . Jagiełło , M . Motas , Pierwsze protokoły Rady Archiwalnej , cz . I , Protokoły Rady Archiwalnej , cz . II , Regulaminy archiwalne , „ Teki Archiwalne ” 1971 , t . 13 , s . 103 – 193 .