Rekrutacja na studia wyższe w początkach stalinizmu
59
lityczna ), na wydziały eksponowane , dla gospodarki narodowej specjalnie ważne ( dziennikarstwo , studia dyplomatyczno-konsularne , handel zagraniczny , planowanie , wydział zbrojeniowy i lotniczy )”. Szkolne komisje miały zaopiniować każdego kandydata na studia , analizując jego zdolności naukowe , postawę ideologiczno-polityczną , aktywność społeczną , pochodzenie społeczne , oraz ustalić , czy kwalifikuje się do przyznania stypendium i miejsca w akademiku . Miały one też prowadzić werbunek na studia w ZSRR . Komisja szkolna sporządzała opinię , którą przekazywała Powiatowej Komisji Rekrutacyjnej . Tworzyli ją : przedstawiciel partii , związków zawodowych , Związku Samopomocy Chłopskiej , ZMP oraz delegat Inspektoratu Szkolnego jako sekretarz . To ona miała ponownie przeanalizować sylwetkę kandydata na studia i zbadać jego pochodzenie , aktywność polityczną itp . Na tym etapie dochodził jeszcze jeden czynnik : wchodzący w jej skład przedstawiciel PZPR powinien skontaktować się z UB w celu dodatkowego sprawdzenia każdego kandydata . Po uzyskaniu tej opinii komisja ustalała ostateczną kwalifikację : mogła ona uznać , że dany kandydat nie powinien studiować , lub zadeklarować , że nie ma zastrzeżeń , albo poprzeć kandydata w staraniach o przyjęcie na studia . W instrukcji KC zakładano , że kwalifikacja do grupy pierwszej będzie raczej rzadkością ( około pięć proc .), miało to bowiem dotyczyć tylko „ młodzieży zdecydowanie wrogiej i jak najbardziej obcej naszemu ustrojowi ”. Opinie Powiatowej Komisji Rekrutacyjnej przekazywano do pełnomocnika dla spraw przyjęć , którego powoływało Ministerstwo dla każdej uczelni . Jego zadaniem miało być odrzucenie podań osób zakwalifikowanych do grupy pierwszej . W teorii wszystko było proste i logiczne . W ramach przygotowań do przeprowadzenia akcji zorganizowano dwie odprawy dyrektorów szkół średnich . Szczególny nacisk położono na rekrutację na studia w ZSRR . Kuratorium zorganizowało także ekipy kontrolne , których zadaniem była ocena pracy w terenie . W praktyce , jak się później okazało , nie przeprowadziły one takich kontroli w rzeczywistości . Oficjalnie kuratorium wysłało w teren instrukcję Ministerstwa Oświaty , choć poszczególne komisje twierdziły , że jej nie otrzymały . Władze partyjne uważały jednak , że tłumaczono w ten sposób braki w pracy . W opinii KW kuratorium przekazało instrukcję , ale nie interesowało się już jej dalszymi losami . Nic w kwestii rekrutacji nie zrobiły inne organizacje , np . ORZZ , ZSCh czy ZSL . Przedstawiciel stronnictwa chciał wiedzieć tylko to , czy w komisjach zasiada członek jego partii , ale nie wykazywał żadnego zainteresowania pracą komisji . Najlepszym dowodem na to był fakt , że związkowcy przedstawili listę członków sprzed roku . Jak żartowano w KW : „ gdyby w międzyczasie ktoś zmarł , to i tak byłby nadal kandydatem związku zawodowego do komisji rekrutacyjnych ”. Równie krytycznie oceniono aktywność ZMP , którego zarządy powiatowe słabo interesowały się rekrutacją . Przy Zarządzie Okręgowym uruchomiono punkt informacyjny , udzielający porad kandydatom . Rozsyłano też do szkół specjalne informa-